Etiyopya Nil Nehri Üzerindeki Dev Barajın Açılışı ve Bölgesel Yansımaları

Etiyopya’nın Nil Nehri Üzerinde Tamamlanan Dev Hidroelektrik Projesi

Etiyopya, Nil Nehri üzerinde inşa ettiği ve uzun süredir merakla beklenen Hedasi Barajı’nı resmi olarak açtı. Bu tarihi olay, 14 yıl süren inşaat döneminin ardından geçtiğimiz gün düzenlenen törenle gerçekleşti ve Başbakan Abiy Ahmed’in katılımıyla gerçekleştirildi. Bu proje sadece bölgesel kalkınma adına değil, aynı zamanda enerji bağımsızlığı açısından da büyük bir adım olarak görülüyor.

Baraj, Etiyopya’nın enerji arzını iki katına çıkarmayı ve komşu ülkelerle elektrik ticareti yapmayı amaçlıyor. Dev projeye ilişkin detaylar, bölge ülkeleri ile yürütülen gerilimlerin gölgesinde şekilleniyor ve Nil Nehri kaynaklı su paylaşımı müzakerelerini yeniden gündeme getiriyor.

Barajın Teknik Özellikleri ve Tarihsel Arka Planı

Nil Nehri üzerinde düşünülmeye başlanan bu büyük yapı fikri 1964 öncesinde ABD’li mühendisler tarafından ortaya atılmış olsa da, bölgesel politik dengeler ve altyapı eksiklikleri nedeniyle uzun süre rafa kaldırılmıştı. Etiyopya tarafından 2011 yılında projeye başlanmasıyla birlikte, bölgesel anlaşmazlıklar ve finansman sorunları gündemi meşgul etti.

Projeye ilişkin ilk temel atma töreni, 2011 yılında gerçekleşti. O dönem Etiyopya Başbakanı Meles Zenawi, projeye “Büyük Etiyopya Rönesans Barajı” adını verdi. Finanse edilmesi büyük ölçüde yerli ve halk kaynaklarından sağlanan proje, toplamda yaklaşık 4,8 milyar dolar maliyetle inşa edildi ve 1800 metre uzunluğunda, 175 metre yüksekliğinde devasa bir yapı olarak tamamlandı.

İnşaat Sürecinin Detayları ve Bölgesel Çekişmeler

İnşaası 2011’de başlayan baraj, çeşitli finansal ve teknik engellerle karşılaştı. 2017’ye gelindiğinde, teknik raporlar ve veri paylaşımındaki anlaşmazlıklar müzakereleri durgunluğa uğrattı. Ancak, 2020 ve 2021 yıllarında barajın ilk iki dolumu gerçekleştirildi ve bu da Mısır ve Sudan ile ilişkileri olumsuz etkiledi. Bu süreçte, Etiyopya her fırsatta barajın bölgenin kalkınmasına katkı sağlayacağını savundu.

Son olarak, 2024 yılında tamamlanan son dolumla birlikte, toplam su seviyesi yaklaşık 625 metreye ulaştı ve böylece tam kapasiteye yakın bir durumda faaliyet göstermeye başladı. Bu gelişmeler, bölgedeki gerilimleri artırırken barajın bölge ülkeleri tarafından farklı tepkilerine yol açtı.

Bölgesel ve Uluslararası Tepkiler

Barajın açılışıyla birlikte, özellikle Mısır ve Sudan’dan tepki gecikmedi. Mısır Dışişleri Bakanlığı, Etiyopya’nın barajı tek taraflı işletmeye açmasının uluslararası hukuku ihlal ettiğini belirtti ve bu adımın kabul edilemez olduğunu vurguladı. Öte yandan, Sudan şu ana kadar resmi bir açıklama yapmadı.

Kenya ise olaya destek vererek, suyun adil kullanımı ve bölgesel işbirliğinin önemine değindi. Etiyopya, bölgedeki diğer ülkeleri diyalog ve ortak çözümler için davet etti. Bölgedeki tüm gerilimlere rağmen, Etiyopya hükümeti barajın bölge halklarının kalkınması ve enerji ihtiyacını karşılamak için hayati olduğunu savunuyor ve komşularıyla işbirliği çağrısı yapıyor.

Sonuç ve Güncel Durum

Barajın resmi açılışı, bölgedeki siyasi ve jeopolitik dinamikleri yeniden şekillendirirken, Etiyopya’nın bu büyük projesi bölgede yeni bir dönemi simgeliyor. Hem bölgesel hem de uluslararası aktörler, sürdürülebilir ve adil bir su paylaşımı ve enerji işbirliği yolunda görüşmelerine devam ediyorlar. Bu gelişmeler, bölgenin istikrar ve refahı için kritik öneme sahip olmaya devam ediyor.