Güzeloluk Camii’nin Eşsiz Denge Taşı ve Tarihi Özellikleri

Güzeloluk Köyü’nün Tarihi ve Mimari Özellikleri

Gümüşhane’nin Torul ilçesine bağlı Güzeloluk Köyü’nde, yüksekliği yaklaşık 1850 metre olan bölgede, 1882 yılında Hekim Hasan Zirver Efendi tarafından inşa edilen Güzeloluk Camii, Türkiye’deki nadir yapılar arasında yer alıyor. Caminin giriş kapısının sağ ve sol yanına yerleştirilen ve “denge taşı” adı verilen mimari unsurlar, yapının önemli özelliklerinden biridir. Bu silindirik taşlar, yapıya gelen herhangi bir büyük sarsıntı ya da deprem sonrasında zeminin kaymasını veya çatlamasını önlemek amacıyla tasarlanmış bir uyarı sistemi gibi kullanılıyor.

Güzeloluk Camii’nin zemininde yer alan bu denge taşlarının, yıllar boyunca hareket etmeden durması ve hiç sapma göstermemesi, yapının sağlamlığını göstermektedir. Tarih boyunca hiçbir büyük depreme ya da yüzeysel hasara dayanıklılık göstermiş olması, caminin ve taşıyan zeminin güçlülüğünü gözler önüne seriyor. Ayrıca, Osmanlı döneminden kalma bu caminin tarihî izleri ve özgün yapısı, onu bölgenin diğer camilerinden ayırıyor.

Tarih ve Askerî Mücadele İzleri

Bir dönem Osmanlı ve Rus kuvvetleri arasındaki çatışmalara tanıklık eden Güzeloluk Camii, 1916 yılında yaşanan Rus işgali sırasında kayıtlara geçen önemli bir olaya sahne olmuştur. Rus ve Osmanlı askerleri arasındaki çatışma sırasında, mermi izleri caminin kitabesinin alt kısımlarına zarar vermeden kalmıştır. Bu izler, yaklaşık olarak kurşun izlerinin tarihi acılarını ve anlatımlarını taşıyarak, nesilden nesile bir hatırlatıcı görevi üstlenmiştir.

“Camideki denge taşları özelliklerini hiçbir zaman yitirmedi”

Veysel Armağan’ın açıklamalarına göre, caminin yapımında kullanılmış ilk malzeme odun iken, sonrasında harap olan kısmı taş ve kireç kullanılarak yeniden inşa edilmiştir. Bu yapı, zamanla çeşitli onarımlar ve değişikliklere uğramış olsa da, denge taşları ve temel yapısal özelliğini hep korumaktadır. Ayrıca, Türkiye’de yalnızca 7 veya 8 örneği bulunan deprem taşlarının da cami girişinde yer aldığı ve bugüne kadar hiçbir depremde bu taşların hareket etmediği belirtiliyor. Erzincan depremi gibi büyük sarsıntılar da caminin sağlamlığını sarsmamış ve yapıya herhangi bir zarar vermemiştir.

Deprem ve Tarihî Mirasın Günümüze Yansıması

Yapıyı detaylı inceleyen uzmanlar, hiçbir zaman kalitesinden ödün vermemiş ve zamanla bozulmalar olsa da, onarım sırasında aynı şekilde restore edilerek korunmuş olduğunu vurguluyor. Bu sayede, mimarisi ve yapısal özellikleriyle gerçekten benzersiz ve korunan bir tarihi miras olarak ayakta durmaya devam etmektedir.

Deprem Saatleri ve Ziyaretteki Önemli Nokta

Güzeloluk Camii’nin en dikkat çekici özelliklerinden biri de, yalnızca Türkiye’de sayısı kısıtlı olan ve deprem sırasında durup, sarsıntıyı gösteren “depremsaatleri”dir. Caminin giriş kapısının sağında ve solunda bulunan bu mekanizmalar, olası bir deprem anında durma göstererek, yerel halk tarafından büyük ilgiyle takip edilmektedir. Hüseyin Pir, “Buraya gelen ziyaretçiler, bu özelliğiyle bilinçli ve ilgilidir. Bu saatler, bölgedeki deprem etkinliğine karşı uyarıcı görevi görür ve bugüne kadar hiçbir zaman çalışmayı durdurmamıştır” diyerek, bu eşsiz özelliğin önemine vurgu yaptı.