Kamçatka’daki 8.8’lik depremden bir hafta sonra yetkililer inanılmaz gerçeği açıkladı: Yarımada tam 2 metre kaymış!

Rusya geçtiğimiz hafta tarihin en büyük ve etkileyici depremlerinden biriyle sarsıldı. Merkez üssü Kamçatka Yarımadası olan ve büyüklüğü 8.8 olarak ölçülen bu devasa sarsıntı, enerji salınımı açısından bölgedeki ve dünyadaki sismik kayıtlar arasında önemli bir yer tutuyor. Bu büyük depremin ardından, Pasifik kıyılarında, özellikle Şili’den Japonya’ya uzanan geniş bir alanda tsunami uyarıları yayıldı. Resmî kurumların yaptığı açıklamalarda, bu depremin tarih boyunca kayıtlara geçen en büyük 6’ncı sarsıntı olduğu ve ciddi bir can kaybı veya maddi hasarına yol açmadığı belirtildi. Ancak, depremin ardından yaşanan artçı sarsıntıların büyük kısmının sona ermesinin ardından Rusya Bilimler Akademisi’nden gelen şaşırtıcı ve endişe verici bir açıklama kamuoyunu derinden etkiledi.

Rus bilim insanları, Kamçatka Yarımadası’nın güney ucundaki bazı bölümlerde kara parçalarının yaklaşık 2 metre kadar kuzeydoğuya doğru hareket ettiğini duyurdu. Rusya Bilimler Akademisi, bu hareketi Telegram üzerinden paylaştığı görsel ve açıklamalarla kamuoyuna duyurdu. Bu gelişmeyi duyuran kurum, “Jeodinamik gözlemlerimizin ilk sonuçlarına göre, hepimizin bu noktada büyük bir kayma yaşadığını fark ettik. 30 Temmuz’da meydana gelen depremin etkisiyle, yarımadanın güney kısmında özellikle belirgin bir yer değiştirme gözlemlendi,” ifadelerini kullandı. Bu tip büyük kara hareketleri, 2011 yılında gerçekleşen ve tarihin en büyük depremi olarak kayıtlara geçen Tohoku depreminde de yaşanmıştı. O zaman 9.0 büyüklüğündeki sarsıntı, kayıtlardaki en büyük 5. sarsıntı olma özelliği taşıyordu.

Kara Parçalarının Günlerce Devam Eden Kayması ve Tektonik Süreçler

Bilim insanları, bu kara hareketlerinin günlerce hatta haftalarca sürebileceğini belirtiyor. Çünkü, depremler Dünya’nın kabuğunu oluşturan tektonik plakaların hareketleriyle yakından ilgilidir. Her yıl ortalama 1,5 santimetre hareket eden bu plakalar, bölgesel olarak değişen hız ve yoğunlukta kaymaya devam eder. Özellikle Avrasya ve Pasifik plakalarının sınırında yer alan Kamçatka Yarımadası gibi bölgelerde, plakalar birbirine yapışmış ve kenetlenmiş durumda. Bu durum, fay hatlarındaki büyük basınç birikimine neden olur ve bu da genellikle şiddetli depremlerle sonuçlanır. Bu süreç, bilim insanları tarafından elastik geri sekme ya da elastik gerilme olarak adlandırılır ve yoğun sismik aktivite dönemlerinde, kara parçalarının gözle görülmeyecek kadar büyük hareketler yapmasına neden olur.

Deprem sırasında, plakalar arasındaki basınç aniden açığa çıkar ve birkaç metreye varan kaymalar gerçekleşir. Bu hareketlerin yeni konumlara uyum sağlaması zaman alır; bu nedenle, kayma süreci günler, hatta haftalar boyunca devam edebilir. Kamçatka’da gerçekleşen bu son büyük deprem de, bölgedeki kaymanın yaklaşık 2 metreye ulaştığını gösteriyor. Bu kapsamlı hareketlilik, sadece tek bir deprem olayıyla sınırlı kalmayıp, sekanslar halinde büyük deprem ve artçı sarsıntıların peş peşe yaşanmasına zemin hazırlıyor.

Önceki ve Sonraki Depremler

Kamçatka depreminden önce, son 10 gün içerisinde bölgede 50’den fazla 5.0 ve üzeri büyüklükte deprem meydana gelmişti. Özellikle 20 Temmuz’da gerçekleşen üç 6.6’lık ve bir 7.4’lük deprem, bölge halkını ve bilim camiasını alarma geçirmişti. Bu depremler, büyük bir depremin ön hazırlığı ya da tetikleyicisi olabilecek süreçler olarak görülüyor. Ayrıca, büyük depremler genellikle artçı sarsıntılarla takip edilir; bu artçı sarsıntılar ise, ana depremden sonra günler, aylar hatta yıllar sonra bile devam edebilir. İngiltere Jeolojik Araştırmalar Kurumu’ndan Prof. Dr. David Tappin, bu konuda yaptığı açıklamada, “Bu artçı sarsıntılar, ilk depremin ardından kabukta oluşan ani stres değişimlerinin sonucudur. Yer değiştiren kabuk, ana sarsıntının etkilerine uyum sağlamak adına hareket eder ve bu hareketler, genellikle ana depremden sonra da devam eder,” ifadelerini kullandı.

ABD Jeolojik Araştırmalar Kurumu (USGS)’nın verilerine göre, Kamçatka depremi sonrasında 6.9 ve 6.2 gibi oldukça büyük artçı sarsıntılar gerçekleşti. Yetkililer, bu sekansın halen aktif olduğunu ve bölgedeki sarsıntıların devam edebileceği uyarısında bulundu. Tahminlere göre, önümüzdeki 1 ay içinde 7.0 ve üzeri büyüklükte en az bir büyük deprem yaşanma olasılığı %47 iken, bölgenin 1 yıl içerisinde 8.0 veya daha büyük bir depremle karşılaşma ihtimali ise %13 civarında bulunuyor.

Yanar Dağlar ve Volkanik Hareketlilik

Bilim insanları, yaşanan bu büyük depremin, bölgedeki volkanik aktiviteyi de tetiklediğine inanıyor. Kamçatka Yarımadası, Pasifik Okyanusu’nu çevreleyen ve Ateş Çemberi olarak adlandırılan aktif volkan zincirinin üzerinde yer alıyor. Bu bölgede toplam 425 aktif volkan bulunurken, bunlardan 22’si Kamçatka’ya ait. Depremden hemen sonra, bölgedeki en büyük yanardağ olan Klyuchevskoy’da ani bir püskürme gerçekleşti ve lavlar ile küller çevreye yayıldı. 3 Ağustos’ta ise, yaklaşık 500 yıl sonra ilk kez harekete geçen Kraşeninnikov Yanardağı patladı ve püsküren kül bulutları gökyüzünde 6 kilometre yüksekliğe ulaştı.

Bilim insanları, bu volkanik patlamaların, deprem sırasında oluşan yeni çatlaklar ve zemin hareketleriyle ilişkili olduğunu düşünüyor. Depremler sırasında, kayada oluşan yeni çatlaklar, magmanın yüzeye çıkışını kolaylaştırıyor ve bu da volkanik püskürmeleri tetikliyor. Ayrıca, bölgenin jeolojik yapısındaki değişimlerin ve artan basıncın, özellikle Klyuchevskoy ve Kraşeninnikov gibi volkanların harekete geçmesine neden olduğu düşünülüyor. Bu hareketlilik, sadece bölgedeki birkaç volkan için değil, aynı zamanda bölgedeki diğer volkanlar için de potansiyel bir tehdit oluşturuyor. Ancak, uzmanlar, diğer noktalarındaki volkanik aktivitenin artmasını beklemiyor; çünkü depremler genellikle yakın çevresindeki volkanları etkiliyor ve uzak noktaları pek etkilemiyor.