Google’dan Türkiye itirafı: Deprem uyarı sistemi sınıfta kaldı

Google’ın yeni sismik uyarı sistemi, deprem anında kullanıcıları uyarmak amacıyla tasarlanmış iki temel bildirim seçeneği sunuyor: Ciddi sarsıntılar için “Take Action” (Harekete Geçin) ve hafif sarsıntılar için “Be Aware” (Dikkatli Olun). Bu uyarılar, telefon sessizde olsa bile yüksek sesli alarm ve ekran kaplamasıyla kullanıcıların dikkatini çekiyor. Ancak, BBC’nin yaptığı detaylı saha araştırması ve bağımsız uzmanların değerlendirmeleri, bu sistemin Türkiye’deki kritik deprem anlarında yeterince etkin çalışmadığını ortaya koyuyor. Özellikle, 04.17’de gerçekleşen ve ülkeyi derinden sarsan depremin gerçekleştiği sabah saatinde, sistemin uyarı göndermede önemli bir gecikme yaşadığı ve uyarı alan kimseye ulaşılamadığı tespit edildi.

Depremin Büyüklüğü Yanlış Tahmin Edildi

Google’ın araştırmacıları, Science dergisinde yayımladıkları makalede, sistemin başarısızlığını “algoritma sınırlamaları” ile açıkladı. İlk sarsıntı sırasında sistem, depremin büyüklüğünü 4.5 ile 4.9 arasında tahmin etmiş; oysa gerçek büyüklük 7.8 olarak kayıtlara geçmişti. Aynı gün yaşanan ikinci büyük deprem de sistem tarafından doğru şekilde tespit edilmedi. Bu ikinci sarsıntı sırasında, yaklaşık 8.158 telefona “Harekete Geçin”, yaklaşık 4 milyon kullanıcıya ise “Dikkatli Olun” bildirimi gönderildi. Olay sonrası, algoritmalar detaylı biçimde güncellendi ve çeşitli simülasyonlar aracılığıyla sistem yeniden test edildi. Yapılan güncellemelerin ardından, ilk deprem tekrar yaşansaydı, 10 milyon kişiye “Harekete Geçin”, 67 milyon kişiye ise “Dikkatli Olun” uyarısı gönderilmesi planlanıyordu.

Bilim İnsanlarından Sert Eleştiriler

ABD’deki Colorado School of Mines Üniversitesi’nden Yardımcı Doçent Dr. Elizabeth Reddy, verilerin açıklanmasının bu kadar uzun sürmesine dikkat çekerek, “İki yıl sürdü! Bu küçük bir olay değil; insanlar hayatını kaybetti ve sistem beklendiği gibi çalışmadı” şeklinde sert bir tepki gösterdi. Bu gecikmenin ve sistemin başarısızlığının, insanların güvenini sarsması ve felaket anında yeterince etkili uyarı alamaması açısından büyük bir sorun olduğunu vurguladı.

Google ise, AEA’nın (Acil Durum Uyarı Sistemleri) ulusal erken uyarı altyapısının yerini almak değil, tamamlayıcı bir rol üstlenmek amacıyla geliştirildiğini belirtiyor. Ancak, bazı uzmanlar ve bilim insanları, bu teknolojilere aşırı güvenmenin ülkeleri risklere karşı daha az hazırlıklı hale getirebileceğinden endişe ediyor. Pasifik Kuzeybatı Sismik Ağı Direktörü Harold Tobin, “Google’ın yaptığı sistem, bazı ülkelerin kendi yerel sismik uyarı altyapılarını terk etmelerine neden olabilir. Bu konuda çok daha şeffaf olunmalı ve sistemlerin etkinliği sürekli denetlenmeli” diyerek uyarıda bulunuyor.

Şimdiye kadar, Google’ın sistemi 98 ülkede uyarı göndermeyi başardı. Ancak, 2025’te Myanmar’da yaşanan büyük depremin ardından sistemin nasıl çalıştığı ve etkinliği hakkında henüz detaylı bilgi paylaşılmadı. Uzmanlar, teknolojinin geliştirilmesi ve güvenilirliğinin artırılması gerektiğini, çünkü bu tür sistemlerin insanların hayatını doğrudan etkilediğini belirtiyorlar.