Dürzilik: Kökenleri, İnançları ve Günümüzdeki Durumu

DÜRZİLER KİMDİR?

Dürziler, 11. yüzyılda Mısır’daki Fâtımî Halifesi Hâkim Biemrillah döneminde ortaya çıkan, kökleri İslam’ın Şii mezhebinin İsmailiye grubuna dayanan ve zamanla bağımsız bir inanç sistemi haline gelen topluluklardır. Bu topluluk, adını, öğretilerini yaymaya çalışan ve resmi olarak kurucu kabul edilmeyen Muhammed ed-Dürzî’den almıştır. Ancak, Dürziler kendilerini Muhammed ed-Dürzî’nin kuruculuğunu kabul etmez; inançlarını ve felsefi görüşlerini, Hamza bin Ali’nin öğretisine dayandırırlar. Günümüzde Suriye, Lübnan, İsrail ve Ürdün başta olmak üzere Orta Doğu’nun çeşitli bölgelerinde yaşayan Dürziler, özellikle Suriye’de Suveyda bölgesinde yoğunlaşmıştır. Nüfus tahminleri 1 ile 2,5 milyon arasında değişmektedir ve bu topluluk, tarih boyunca kapalı ve gizemli bir toplumsal yapı benimsemiş, inançlarını dış dünyadan korumuşlardır.

DÜRZİLER NEYE İNANIR, HANGİ DİNE MENSUP?

Dürzilik, resmi olarak Müslümanlar kategorisine alınmakla birlikte, kendilerini herhangi bir mezhebe bağlamazlar ve Sünni veya Şii inançlarıyla tam anlamıyla örtüşmez. Kökenleri İsmailiye olsa da, inanç ve uygulamalarında özgün ve farklıdırlar. Kendilerini “Muvahhidun” (Birleştiriciler) olarak tanımlarlar ve kendi iç gizli inanç esaslarına sahiptirler. Ayrıca, Dürzilik bağımsız ve ezoterik bir din olarak kabul edilir ve çeşitli felsefi, mistik ve dini öğeleri bir araya getirir. Bu inanç sisteminde, Tanrı’nın birliğine ve varoluşun temel ilkelerine büyük önem verilir.

DÜRZİLERİN İNANÇ ESASLARI VE KURALLARI

• Hâkim Biemrillah’ın İlahi Konumu: Dürziler, Fâtımî Halifesi Hâkim Biemrillah’ı Tanrı’nın yeryüzündeki tecellisi (nâsut) olarak görürler. Hamza bin Ali’ye göre, Hâkim hem Tanrı hem de insandır ve bu iki nitelik (lâhut ve nâsut) ayrılmaz bir bütündür. Hâkim’in 1021 yılında kaybolması, Dürziler tarafından “görünmeme” (gaybet) olarak kabul edilmiş ve onun kıyamet gününde geri döneceğine inanılır.
• Reenkarnasyon (Ruh Göçü): Dürziler, ruhun ölümden sonra başka bir Dürzi bedeninde yeniden doğacağına ve ruhların sürekli bir döngü içinde olduğunu kabul ederler. Bu inanç, dünya hayatında iyi ve kötü davranışların, ruhun ahiret yerine bu dünyada şekillendiği fikrine dayanır. Cennet ve cehennem kavramları, bu yaşamda gerçekleşir ve ruhların ilerlemesine göre şekillenir.
• Kutsal Metinler ve Bilgi: Dürzilerin kutsal metinleri “Hikmet Risaleleri” (Risalet’ül-Hikmet) olarak bilinir ve bu metinler yalnızca inisiye olmuş üyeler tarafından okunabilir. Bu yazılar, Kur’an, Tevrat, İncil ve Yunan felsefesinden (Platon, Sokrates) alınmış öğeleri içerir. Bu metinler, inançların gizli ve saklı tutulmasıyla, sadece seçilmiş bilginler tarafından erişilir.
• Yedi Esas: Dürzilikte ahlaki ve manevi yaşamın temel esasları yedi ilkeye dayanır. Bunlar arasında doğru sözlülük, kardeşlik, saygı, yardımseverlik, vatan sevgisi, Tanrı’nın birliğine inanmak ve şehvetten uzak durmak bulunur. Bu ilkeler, toplumsal uyum ve ruhani gelişim için rehberlik eder.

Kapalı Toplumsal Yapı ve Toplumsal Kurallar

Dürziler, toplumsal yaşamlarında kapalı ve gizli bir yapı benimserler. Yalnızca kendi cemaatlerinden kişilerle evlenirler ve dışarıdan gelenlerin dini uygulamalara katılması veya inançlarını öğrenmesi yasaktır. Dini ritüeller ve bilgiler, “ukkâl” adı verilen dini liderler ve bilginler tarafından korunur ve yönetilir. Bu gizlilik, inançlarının ve toplumsal bütünlüklerinin korunması amacıyla önemli görülür.

Kadın-erkek Eşitliği ve Toplumsal Hayat

Dürzilikte kadın ve erkek ruhani anlamda eşittir. Kadınlar, dini liderlik yapabilir ve yüksek mertebelere ulaşabilirler. Bu, Orta Doğu’daki diğer birçok inanç sisteminden farklı olarak, toplumsal cinsiyet eşitliğine büyük önem verilmesine neden olur. Kadınların dini ve toplumsal hayatta aktif rol almaları teşvik edilir.

Yasaklar ve Toplumsal Kurallar

Dürzilikte bazı davranışlar haram kabul edilir. Bunlar arasında domuz eti yemek, alkol ve tütün kullanımı, tefecilik, çok eşlilik ve zina sayılır. Ayrıca, toplumsal düzeni ve dini bütünlüğü korumak adına, inanç dışı davranışlar ve dışarıdan gelen etkilerden kaçınılması gerektiği vurgulanır. Bu kurallara uyum, toplumsal bütünlüğün ve inançların korunması açısından büyük önem taşır.