İnsan Kromozomunun Sentetik Üretimi İçin Başlatılan Çığır Açan Proje

Projeye Büyük Destek ve Finansman

Dünyanın önde gelen ve en büyük bilimsel araştırma fonlarından biri olan Wellcome Trust, bu öncü ve cesur projeye toplamda 10 milyon sterlinlik (yaklaşık 13,7 milyon dolar) finansman sağlamıştır. Bu önemli destekle birlikte, Oxford, Kent, Manchester, Cambridge ve Imperial College London gibi prestijli üniversitelerden alanında uzman araştırmacılar, önümüzdeki beş ila on yıl içerisinde tam anlamıyla sentetik bir insan kromozomunu üretmeyi amaçlayan çalışmalarını hızlandırmıştır.

“Anlamak Yeterli Değil, Yeniden İnşa Etmek Gerekir”

Projeyi yöneten ve moleküler biyoloji alanında tanınmış isimlerden biri olan Jason Chin, yaptığı açıklamada, “Büyük genomları sentezleme kapasitesi, genom biyolojisi alanındaki kavrayışımızı köklü biçimde dönüştürebilir. SynHG isimli bu proje, bu dönüşüm için gerekli temel araçların geliştirilmesine odaklanıyor,” diyerek inovatif yaklaşımını dile getirmiştir.

Bilim Dünyasında Farklı Yaklaşımlar ve Tartışmalar

Bu devrim niteliğindeki girişime dair bilim dünyasında heyecanlı beklentiler kadar, dikkatli ve temkinli yaklaşımlar da gözlemleniyor. Francis Crick Enstitüsü’nden ödüllü genetik uzmanı Robin Lovell-Badge ise, girişimin içinde bulunmamakla birlikte, “Bir şeyi gerçekten anlamanın yolu, onu sıfırdan inşa edebilmekten geçer” diyerek projeye destek verirken, insan genomunun karmaşıklığı nedeniyle bu hedefe ulaşmanın zaman alacağını vurgulamıştır.

İnsan Genomunun Karmaşıklığı ve Sentez Zorlukları

Bugüne kadar laboratuvar ortamında sentezlenmiş en büyük ve karmaşık genom, sadece 12 milyon baz çiftinden oluşan tek hücreli bir organizmaya ait olmuştur. Oysa insan genomu, 46 kromozomda toplamda yaklaşık 3 milyar baz çifti içermektedir. Ayrıca, ortalama bir insan vücudu yaklaşık 30 trilyon hücreye sahiptir. Bu veriler ışığında, bu denli büyük ve kompleks bir genetik materyalin sentezlenmesi, tarihin en iddialı ve zor genetik mühendislik projelerinden biri olabilir.

Lovell-Badge, “Sentetik insan kromozomları üretmek şu an için pek olası görünmese de, gelecekte laboratuvar ortamında sağlıklı ve verimli büyüyebilecek sentetik hücrelerin geliştirilmesi mümkün olabilir,” diyerek, ekliyor: “Ancak, yapay insanlar yaratma hedefi, hem teknik hem de etik açıdan büyük tartışmalara yol açar ve şu an için kesinlikle gerçekçi değildir.”

Etik ve Toplumsal Tartışmaların Önemi

SynHG ekibi, projenin etik, hukuki ve toplumsal boyutlarını kapsamlı biçimde değerlendirmek amacıyla, akademisyenler, sivil toplum kuruluşları, sanayi temsilcileri ve politika uzmanlarından oluşan geniş bir danışma ve işbirliği ağı kurmuştur. Bu çalışmalar, genetik bilimde yaşanan hızlı gelişmelerin beraberinde getirdiği birçok etik soru ve soruna dikkat çekmektedir.

“Tasarım bebekler” ve öjenik uygulamaları gibi kavramların yeniden gündeme gelmesi, toplumda ciddi etik tartışmalara neden olmaktadır. Progress Educational Trust (PET) adlı organizasyonun direktörü Sarah Norcross, “Bu tür araştırmalar ve projeler, tartışmasız değil. Bilim insanları ile halk arasında açık ve karşılıklı iletişim şarttır” diyerek, şeffaflık ve etik sorumluluğun önemini vurgulamıştır.