İran ve ABD Arasındaki Nükleer Gerilimler ve Güncel Durumlar

İran ve ABD Arasındaki Nükleer Müzakereler ve Savaşın Tırmanışı

İran ile Amerika Birleşik Devletleri arasındaki karmaşık nükleer müzakereler, tarafların beşinci kez masaya oturmasının ardından, İsrail’in bölgede gerçekleştirdiği askeri saldırı nedeniyle beklenmedik şekilde askıya alındı. Bu gelişme, Orta Doğu’da yükselen tansiyonun ve bölgesel güç dengelerinin ne denli kırılgan hale geldiğinin göstergesidir. İran, İsrail’in saldırısına misilleme olarak güçlü füzelerle karşılık verirken, ABD ise bölgedeki stratejik hedefleri vurmak amacıyla B-2 bombardıman uçaklarıyla nükleer tesislere saldırıya geçti. Bu müdahaleler, bölgedeki çatışmaların ve uluslararası gerilimin yeni bir boyuta taşındığını gösteriyor.

ABD Başkanı Donald Trump, gerçekleştirilen saldırının ardından yaptığı açıklamada, İran’ın nükleer tesislerine yönelik operasyonu “muhteşem bir askeri başarı” olarak nitelendirerek, “İran’ın önemli nükleer zenginleştirme tesisleri tamamen yok edildi” ifadelerini kullandı. Trump, ayrıca İran’ın uranyum zenginleştirme faaliyetlerine devam etmesi halinde yeniden saldırıya geçebileceklerini belirtti ve İran’ın bölgedeki nükleer programını durdurmak için kararlılık mesajı verdi.

Senatodan Trump’a Yönelik Askeri Müdahale Engeli

ABD Senatosu, Başkan Donald Trump’ın İran’a karşı askeri harekat düzenlemesini, Kongre’nin onayı olmadan gerçekleştirmesini engellemek amacıyla Demokratların öncülüğünde sunulan ve büyük tartışmalara neden olan tasarısı kabul edilmedi. Bu karar, ABD’de savaş yetkileri ve başkanın tek taraflı askeri karar alma yetkisi konusundaki ciddi tartışmaları yeniden gündeme getirdi.

Senato’da yapılan oylamada, Demokrat Senatör Tim Kaine tarafından hazırlanan ve Trump’ın Kongre’den izin almadan İran’a karşı askeri müdahalede bulunmasını sınırlayan tasarı, 47 oy ile kabul görmezken, 53 oyla reddedildi. Kaine, bu tasarının, savaşın tek bir kişinin kararına bağlı olmaması gerektiği gerçeğine vurgu yaparak, savaşın politik ve yasal çerçevede yürütülmesi gerektiğini savundu.

İran’ın Nükleer Programındaki Güncel Durum ve Son Gelişmeler

Uzun süredir devam eden İran’ın nükleer programı, yaşanan son çatışmalar ve saldırılar nedeniyle ciddi bir kırılma noktasına geldi. İran’ın uzmanlık alanları ve nükleer bilim insanlarının büyük bir kısmının hayatını kaybetmesi, ülkenin bu alandaki gelişmelerini olumsuz etkiledi. Saldırılardan önce İran, özellikle kimya ve mühendislik alanlarında önemli teknolojik atılımlar yapmıştı. Ancak saldırıların ardından yeni bilim insanlarının yetişmesi ve mevcut projelerin devam etmesi zaman alacak gibi görünüyor.

İran’ın uranyum madenciliği faaliyetleri, saldırılardan etkilenmemiş durumda. Ülkenin merkezinde yer alan iki aktif uranyum madeni bulunmakla birlikte, resmi veriler bu madenlerde çıkarılan uranyum miktarını detaylı şekilde açıklamıyor. İran, Narigan bölgesinde bulunan ve yaklaşık 50’den fazla nükleer silah üretme kapasitesine sahip olduğu ifade edilen uranyum rezervine sahip olduğunu belirtti. Bu madenler, saldırılardan korunmuş olup, İran’ın nükleer güç kapasitesini koruma adına kritik öneme sahip.

İsfahan bölgesinde bulunan ve bilinen tek uranyum zenginleştirme tesisi, son ABD saldırılarıyla ciddi şekilde hasar aldı. Bu tesis, uranyumun silah yapımında kullanılabilmesi için en kritik aşama olan zenginleştirme işlemi için temel kaynaktır. Saldırılar sonrası, İran’ın doğal uranyumu zenginleştirmek amacıyla kullanılan altyapısı büyük ölçüde devre dışı kaldı ve yeniden inşa edilmesi yıllar alabilir. İran, başka gizli ve yeraltı zenginleştirme tesisleri olduğunu iddia ederken, uluslararası gözlemciler ve istihbarat servisleri, ülke genelinde çeşitli gizli merkezlerin bulunduğuna inanıyor.

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı ve çeşitli Avrupa ülkeleri, İran’ın 400 kilogramdan fazla yüksek zenginleştirilmiş uranyumu stokladığını tahmin ediyor. Bu miktarın, yakın zamanda birkaç atom bombası yapımına yetecek seviyede olduğu düşünülüyor. Ayrıca, İran’ın uranyumu tekrar katı metal haline dönüştürebildiği bilinen tek tesisin de saldırılar sırasında hasar gördüğü bildirildi. Bu adım, nükleer silah üretiminde kritik bir aşamadır ve İran’ın bu alandaki gelişimi uluslararası toplum tarafından yakından takip ediliyor.

İsrail ve ABD, İran’ın zenginleştirilmiş uranyum ve santrifüj teknolojisini imha etmek amacıyla toplamda 18.000’den fazla santrifüjü ve bunların üretim tesislerini hedef aldı. İran ise, başka gizli ve gelişmiş merkezlerin varlığını iddia ederek bu saldırıları kabul etmedi. Uluslararası gözlemciler ise, İran’ın stoklarını ülke genelinde dağıttığına inanmakta ve bu sayede saldırıların etkisini azaltmaya çalıştığını düşünüyorlar.

Son olarak, İran’ın uranyumu tekrar katı hale dönüştürmek üzere kullandığı ve bilinen tek tesis olan İsfahan’daki metal üretim merkezi de saldırılar sırasında ciddi şekilde zarar gördü. Bu gelişmeler, İran’ın nükleer silah geliştirme kapasitesini sınırlama ve uluslararası denetimlere karşı koyma çabalarını güçleştiriyor. Uluslararası toplum, bu gelişmeleri yakından izlerken, İran’ın nükleer programını ve bölgedeki güç dengelerini yeniden şekillendirmeyi sürdürüyor.