Gaziantep’in Tarihi Camileri ve Raylı Minber Özellikleri

Gaziantep, tarih boyunca önemli kültürel ve mimari değerleriyle öne çıkan bir şehir olarak, özellikle tarihi camileriyle ziyaretçilerini geçmişe yolculuk yaptırıyor. Bu camilerin içerisinde yer alan ve *16. yüzyılda inşa edilen Şirvani Camii’nin minberi*, cuma günleri yerinden hareket ettirilerek hutbe sonrası tekrar yerleştiriliyor. Bu geleneksel uygulama, hem dini ritüellerin yerine getirilmesinde pratiklik sağlıyor hem de tarihi dokunun korunmasına katkıda bulunuyor.

Gaziantep, dünyanın en eski şehirleri arasında yer almasının yanı sıra, bölgede inşa edilen camilerin mimari ve sanatsal özellikleriyle de dikkat çekiyor. Planlama ve süsleme açısından farklılık gösteren bu yapılar, genellikle kesme taş kullanılarak inşa edilmiştir. Ayrıca, kentteki camilerin vazgeçilmez unsurlarından olan raylı minberler, özellikle cuma namazı öncesi hutbe okunurken kullanılıyor. Bu minberler, Gaziantep’teki yalnızca tarihi camilere özgü olup, namazdan sonra tekrar duvara gizleniyor, böylece alan tasarrufu sağlanmış oluyor.

Şirvani Camii’nin Tarihi ve Mimari Özellikleri

Şehir merkezinin batısında yer alan ve *Şirvani Mehmet Efendi Camii* olarak da adlandırılan bu cami, Osmanlı döneminin önemli yapılarından biridir. 16. yüzyılın ilk yarısında inşa edilen cami, özellikle ahşap işçiliği ve detaylı süslemeleriyle öne çıkar. Ayrıca, şerefeleri iki katlı olan ve bu özelliğiyle tek örnek olan minaresiyle halk arasında “İki Şerefeli Camii” olarak bilinir. Caminin en dikkat çekici özelliği ise, genellikle minberin altta kızaklı olması ve duvardaki özel bölmesine kolayca erişilebilir olmasıdır.

Gabari ve yapım teknikleriyle entegre edilen raylı minber sistemi, alan tasarrufu sağlarken, hutbe zamanı imamın her yerden görünmesine imkan verir. Bu sistem, cuma namazları sırasında geleneksel uygulamaların korunmasına ve aynı zamanda estetik açısından da ilgi çekicidir. Yıllar ve deprem gibi doğal afetlere rağmen ayakta kalan bu minberler, günümüzde hâlâ her cuma kullanılıyor ve ziyaretçilerin ilgisini çekmeye devam ediyor.

Restorasyon ve Güncel Durumu

Depremler sonucu, 2023 yılındaki Kahramanmaraş merkezli depremlerde Şirvani Camii’nin doğu duvarı, kubbesi ve minaresinde zararlar meydana geldi. Ancak, restorasyon çalışmaları sırasında, minberin orijinal ve sanat dolu tasarımı gün yüzüne çıktı. Mini minberdeki şekiller, gökyüzü ve evrende gözlemlerimize uygun en güzel geometrik ve sembolik motiflerle bezenmiş durumda. Günümüzde, bu özel sanatsal yapının bakımı ve korunması için çalışmalar devam etmektedir.

Gaziantep Büyükşehir Belediyesi’nin açıklamalarına göre, şehrin birçok camisinde bulunan ve Kalenin üstünde yer alan eski raylı minberler, Türkiye’de oldukça nadir görülen tarihi uygulamalardan biri olmuştur. Ayrıca, bu minberlerin özgünlüğü, Türk İslam sanatının en ender örnekleri arasında yer almaktadır. Yakar, “Gaziantep’teki bu camilerin her biri, hem mimari hem de sanat açısından ülkemizde ve dünyada eşsizdir” diyerek, şehrin kültürel ve tarihi zenginliğine vurgu yapmıştır.

Camii imam hatibi Mustafa Acem de, yapının en dikkat çekici özelliklerinden biri olan *seyyar minberin*, cuma günü hutbe hazırlığında pratikliği ve tarihi değeriyle önemine değiniyor. Acem, “Bu minber, hutbe zamanında meydana çıkarak, ön safa yerleşiyor. Hutbe bittikten sonra yeniden yerine giriyor. Böylelikle, hem cami içindeki alan kullanılabilir hale gelir hem de ziyaretçiler, imamı rahatlıkla görebilir” şeklinde açıklamada bulundu. Bu uygulamaların, Osmanlı döneminden miras kalan ve geleneksel dini uygulamaların yaşatılmasını sağlayan önemli detaylar olduğu görülüyor.