Bireysel Başvuru Sistemi 13 Yılda Toplam 702 Bin Başvuru ve Güncel Değerlendirmeleriyle Diyarbakır’da Masaya Yatırıldı

Diyarbakır’da gerçekleşen ve hukuk camiasının yoğun katılımıyla gerçekleşen toplantıda, Anayasa Mahkemesi Başkanı Kadir Özkaya, bireysel başvuru sisteminin son 13 yıldaki performansını ve karşılaşılan güncel sorunları kamuoyuyla paylaştı. Özkaya, sistemin doğru işletilmesi ve hak ihlallerinin önüne geçilmesi adına yapılan çalışmaları detaylandırdı ve sistemin işleyişine dair önemli bilgiler verdi.

Sistem kapsamında 2012 Eylül ayından bu yana yapılan toplam başvuru sayısı 702 bin 53 iken, bu başvurulardan yaklaşık %85’i karara bağlanmış durumda. Özkaya’nın açıklamalarına göre, toplam 600 bin 14 karar incelenmiş ve bu kararların büyük bir kısmı, %88 oranında, kabul edilemezlik veya diğer işlem sonuçlarına ulaşmış. Ancak, hak ihlaliyle sonuçlanan kararların %56’sı makul sürede yargılanma hakkının ihlal edilmesine dair olurken, diğer ihlal grupları ise adil yargılanma, mülkiyet hakkı ve ifade özgürlüğü gibi önemli temel haklara yönelik oldu.

Alınan kararlara rağmen halen 84 dosyanın icra sürecinin tamamlanmadığına vurgu yapan Özkaya, “Toplam başvuruların yaklaşık %76’sı olumsuz sonuçlanmıştır; makul süre dışı ihlal oranı ise sadece %3,4’tür,” diyerek sistemin genel performansına dikkat çekti. Bu veriler, bireysel başvuruların büyük çoğunluğunun kabul edilmediğini ve sistemin önemli ölçüde kararlı çalıştığını gösteriyor.

Yargının Üst Yükümlülüğü ve Mahkemenin Rolü

Özkaya, Anayasa Mahkemesi’nin başka bir adli makam olarak düşünülmemesi gerektiğine vurgu yaparak, “Mahkememiz, sadece temel hakların ihlal edilip edilmediğine karar verir ve bu sınırlar çerçevesinde hareket eder,” dedi. Mahkemenin kararlarının, Yargıtay veya Danıştay gibi hiyerarşik mahkemelerle değil, anayasal iş bölümü temelinde ilişkili olduğunu belirtti. Ayrıca, bireysel başvuruların ideolojik veya kimlik temelli ayrım gözetmeksizin, adil değerlendirmeye tabi tutulduğunu sözlerine ekledi.

Hâkim ve savcıları hedef alan çağrısında, “Kimseyi kıl kadar haksızlığa uğratmamalıyız. Nura talip olmalı, nara değil,” diyerek, adalet ve hakkaniyetli yargılama bilincine vurgu yaptı.

İhlal Kararlarının Uygulanmaması Durumunda Yeni Hak İhlalleri Ortaya Çıkabilir

Toplantının açılışında konuşan Yargıtay Başkanı Ömer Kerkez ise, ihlal kararlarının uygulanmasının kritik önemde olduğunu vurguladı. Kerkez, “Bir ihlal tespiti yapıldığında, ilgili tüm kurumların gereğini yerine getirmesi gerekir. Aksi takdirde, ihlalin giderilmemesi yeni hak ihlaline kapı aralar,” ifadelerini kullandı.

İhlal kararlarının gerçek anlamda uygulanması ve sistemin sürdürülebilirliği için hem idari hem de yargısal aktörlerin sorumluluk almak zorunda olduğunu dile getiren Kerkez, “Vatandaşın yaşadığı mağduriyeti anlamalı ve kendimizi onun yerine koymalıyız,” diye ekledi.

Yargı Camiasından Yoğun Katılım ve Programın Amacı

Diyarbakır’da seçkin katılımla düzenlenen etkinliğe Avrupa Konseyi temsilcileri, Yargıtay Birinci Başkanı Ömer Kerkez, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Muhsin Şentürk, Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcısı Mustafa Çelenk, bölge mahkemesi başkanları ve çeşitli yargı mensupları iştirak etti. Programın ev sahibi olarak Diyarbakır Adli Yargı Adalet Komisyonu Başkanı Erhan Çavuşoğlu yaptığı açıklamada, bireysel başvurunun Türkiye yargı sistemine kazandırdığı temel bir güvenceden bahsetti ve katılımcılara teşekkür etti.