Doğu ve Güneydoğu Anadolu’nun Bağbozumu ve Üzüm Rüyası

Bağbozumlarıyla meşhur Elazığ başta olmak üzere, Doğu ve Güneydoğu Anadolu’nun farklı noktalarını keşfetmek, tarih boyunca insanlık medeniyetinin izlerini taşıyan bu bölgelerde yeni deneyimler yaşamaya davet ediyorsunuz. Yıllar boyunca süregelen gelenekler ve kültürel ritüellerle iç içe geçmiş üzüm hasadı, sadece bir tarımsal faaliyet değil, aynı zamanda toplumsal bir kutlama ve dayanışma anı haline gelir.

Özellikle son yıllarda turistik ilginin arttığı bu topraklar, Mezopotamya’nın kalbinde bulunuyor. Sonbaharın ilk rüzgarlarıyla birlikte yükselen üzüm ve şarap kokuları, bölgeyi adeta bir açık hava müzesi gibi zenginleştiriyor. Elazığ’ın Şırnak’a, Mardin’e ve Van’a uzanan güzergahında, tarih ve doğanın iç içe geçtiği bu rotada keşfedilecek çok şey var.

Üzüm Bağlarının ve Şarap Üretiminin İzleri

Malatya’nın Arapgir bölgesinden başlayan rota, Elazığ’a ulaşır ulaşmaz öküzgözü bağlarının ve güçlü, yaşlandırılabilir şarapların merkeziyle buluşur. Bu bölgenin yüksek rakımı ve sert iklim koşulları, üzüm olgunlaşmasını geciktirir ve meyvelerine ayrı bir karakter kazandırır. Yeni kurulan şaraphaneler, Hazar Gölü’nün eteklerinde ziyaretçilere şarap tadım etkinlikleri sunuyorlar. Geçmişte Fransız bağcılık uzmanı Marcel Biron’un desteğiyle bu bölgeye gelen önemli isimler, miras kalan bağları ve şarap kültürünü detaylıca araştırıyor.

Harput ve Bağların Tarihsel Önemi

Elazığ’ın merkezine biraz uzak ve yüksek bir tepede yer alan Harput, Osmanlı döneminde bölgenin kültürel ve ekonomik açıdan büyük bir öneme sahip. Buradaki bağların ve üzüm bağçelerinin tarihi, yüzlerce yıl öncesine dayanıyor. Ailelerin ve köylerin ortak emeğiyle gerçekleşen bağbozumu törenleri, geleneksel şarkılar ve hikâyeler eşliğinde devam eder. Bu kutlamalar, sadece bir tarımsal iş değil, aynı zamanda toplumsal birlik ve dayanışma simgesi olarak yaşatılıyor.

Özellikle boğazkere gibi özgün üzüm çeşitleri, Diyarbakır bölgesinde kendine özgü özellikler taşıyor. Kocaman çadır şeklinde yerel mimarisiyle korunan ve kırmızı damarların belirgin olduğu yapraklarıyla tanınan bu üzüm, bölgenin sert iklim koşullarına uyum sağlıyor. Diyarbakır’ın Ergani ilçesinde yetişen bu üzüm, bölgenin karakterini ve geleneksel üretim biçimlerini yansıtan önemli bir unsur.

Şırnak ve Mardin’in Doğal Asma Cennetleri

Şırnak ve Mardin, tarih boyunca ilk tarım ve bağcılık faaliyetlerine ev sahipliği yapmış bölgeler. Burada 80-200 yaşları arasında, köklü, aşısız asma ağaçları, doğanın ve insan emeğinin uyumunu sergiliyor. Damlasakızı ve badem gibi meşhur ürünlerin yanı sıra zeytin ve çeşitli bağlar da doğal yaşamın ayrıcalığını ortaya koyuyor. Midin Köyü’nde yapılan ziyaretlerde, Süryani kültürünün üzümle kurduğu köklü bağları görebilir ve yaşlı asma gövdelerinin zaman içinde şekil aldığı kıvrımlarla tanışabilirsiniz. Ayrıca, Mardin’in manastırlarını ve Süryani şarap mahzenlerini ziyaret edip, bu kültürel mirasın da keyfini çıkarabilirsiniz.

Van ve Tarihin İzinde Üzüm Serüveni

Van bölgesi, Urartuların izlerini taşıyan ve tarımda suyun önemli bir unsuru olduğu tarihiyle öne çıkıyor. Van Gölü üzerindeki Akdamar Adası ve kilisesi, bölgenin zengin tarihini yansıtırken, Erciş’e ulaşıldığında yüksek rakımda yetişen ve yeni keşfedilen üzüm çeşitleriyle karşılaşılır. 1770 metre yüksekliğe ulaşan bu topraklar, Avrupa’nın en yüksek bağ potansiyeline sahiptir. Burada özellikle mikro bağ alanlarında deneysel üretimler yapan yeni nesil bağcılar, bölgenin geleceğine yönelik umut vaat eden çalışmalar yürütüyorlar.

*Yazının detaylı versiyonu Hürriyet Seyahat Sonbahar sayısında yayımlanmıştır. Dergiye kargo ücreti ödemeden ulaşmak için demirorenyayinlari.com veya WhatsApp hattı (0549) 743 46 61 üzerinden sipariş verebilirsiniz.

Gezginlere Öneriler

• Şıra Deneyimi: Diyarbakır ve Şırnak köylerindeki üzüm şırası günlerine denk gelirseniz, mutlaka katılın ve geleneksel şıra yapımını yakından gözlemleyin.
• Pekmez ve Pestil: Bağlardan toplanan üzümün kurutulmasıyla hazırlanan pestil, bastık ve cevizli sucuklar (rojik, orcik) gibi ürünler, bölgenin tatlı ve lezzetli miraslarıdır.
• Tadımlar: Elazığ’daki Tekel geleneği ve yerel üreticilerin yaptığı öküzgözü ve boğazkere üzümünü tadabileceğiniz şarap turlarına katılabilirsiniz.
• Yemek Eşleşmeleri: Bölgede kullanılan sumak, isot, dağ kekiği gibi baharatlarla hazırlanan kebaplar, tandır etleri ve yüksek asiditeye sahip yerel şaraplar uyum sağlar.