Mersin’in Toros eteklerindeki birçok aile, sürekli sürdürülen geleneksel üretim yöntemleriyle meşe kömürü elde ediyor. Özellikle Silifke ilçesine bağlı Keşli Türkmenli Mahallesi’nde, bin 500 metre rakımlı alanlarda aileler, zahmetli ve riskli bir çalışma sayesinde ekonomik gelir sağlıyorlar. Yıllardır süregelen bu gelenek, yaklaşık 33 yıldır dededen toruna aktarılarak devam ediyor ve bölgedeki birçok ailenin yaşam kaynağı haline geliyor.
Zahmetli ve tercihen tehlikeli bir iş olmasına rağmen, aileler olarak bu uğraşlarını sürdürüyorlar. Baba Sait Saraç, 1992 yılında başlayan bu mesleğin, Toros dağlarının uygun bölgelerinde gerçekleştirildiğini ve meşe odunu kullanılarak kömür üretim sürecinin titizlikle yürütüldüğünü belirtiyor. Ona göre, meşe kömürü, diğer ağaçlardan elde edilen kömürlere göre çok daha kaliteli ve tercih edilir. Özellikle Adana ve Mersin civarındaki narenciye ağaçlarından üretilen kömürlerin ise kalitesi ve özellikleri bakımından farklılıklar gösterdiğine dikkat çekiyor.
İşleyişi ise şu şekilde gelişiyor: Odunlar kesildikten sonra, depolara taşınıyor ve yaklaşık 15 ile 22 gün arasında kontrollü biçimde yanmaya bırakılıyor. Yanma süreci tamamlandıktan sonra, ağaç kömlerine naylon örtü örtülüyor ve hava alması engelleniyor. Bu sayede, kömürler 10 gün daha soğutulup hazır hale getiriliyor ve satışa sunuluyorlar. Tüm süreç, yüksek dikkat ve emek gerektiriyor; gece boyunca nöbet tutularak, kömürlerin güvenli ve düzgün bir şekilde saklanması sağlanıyor. Rüzgarlı havalarda ise, en fazla yarım saatlik uykularla, dikkat dağınıklığını önlemek amaçlanıyor.
Yıllık üretim miktarı 80-150 ton arasında değişiyor, hava sıcaklıklarına göre bu rakamlar dalgalanabiliyor. Bu yıl, sıcak havalar nedeniyle üretim 80 tonu aşmayarak düşük seviyelerde kaldı. Meşe kömürü, toptan kilogram fiyatı olarak genellikle 35-42 TL bandında satılıyor. Ancak, pazar ve marketlerde satılan fiyatlar bunun iki katına ulaşabiliyor. Kendi aile emekleriyle üretim yapanlar bile, kömürleri yaklaşık yüzde 20-30 oranında karla satabilmekte, bazı aracıların ise fiyatlar üzerinde önemli kazançlar sağladığı gözlemleniyor. Yetkililere göre, bu fark günlük yaşamda ciddi ekonomik farklar doğurabiliyor.
Özellikle gece ve gündüz sürekli nöbet tutulan ocaklarda, yoğun toz ve duman içinde çalışma yapmak zorunda kalan kömür üreticileri, bu işlemenin hem fiziksel hem de mental anlamda oldukça zor olduğunu ifade ediyorlar. Sinan Esen, kendi imkânlarıyla bu işi sürdüren ve kendilerine ait ocaklarda çalışan bir üretici olarak, “Başlarında kimse yok, rahatça çalışabiliyoruz. Ancak gece çalışması ve toz çok zor,” diyerek, çalışma şartlarının zorluğuna vurgu yapıyor.