Yılanpancarı (Biarum) Cinsinde Yeni Keşif: Karaman Yılanpancarı Tanıtıldı

Prof. Dr. Yıldırım, Dr. Öğr. Üyesi Ömer Çeçen ve Doç. Dr. Mehmet Maruf Balos tarafından yürütülen bilimsel araştırmalar sonucunda, Yılanyastığıgiller (Araceae) ailesine ait olan ve Yılanpancarı (Biarum) cinsine yeni bir tür eklendi. Bu önemli keşif, özellikle bitki türleri ve taksonomik çalışmalar alanında önemli bir adım olarak kabul ediliyor.

Rektör Prof. Dr. Necdet Budak, yapılan bu önemli çalışmalar nedeniyle Prof. Yıldırım’ı tebrik ederek, başarılarının devamını diledi. Bilim insanları ve doğa tutkunları açısından büyük önem taşıyan bu keşif, Anadolu’nun zengin biyolojik çeşitliliğine ışık tutmaya devam ediyor.

Uzun Süredir Üzerinde Çalışılan Anadolu’nun Gizli Kalan Zenginliği

Prof. Dr. Yıldırım, Karaman Dereköy bölgesinde tespit edilen bu yeni türün, bölgeye özgü ve flora açısından çok önemli olduğunu ifade ediyor. Bu bulgu, Anadolu’nun yerel ve uluslararası biyolojik çeşitlilik açısından ne kadar zengin ve keşfedilmemiş olmasıyla ilgili önemli bir göstergedir. İşte bu keşif, bölgenin ekolojik ve botanik zenginliklerinin değerlendirildiği çalışmalara yeni bir yön veriyor.

Bitkiyi ilk gören ve keşfeden Gülşen Kavas, 2023 yılında organik tarım ve doğada yaptığı gözlemler sırasında fark ettiği bu nadide bitkiyi fotoğraflayıp uzmanlara ulaştırdı. Dr. Öğr. Üyesi Ömer Çeçen ve ekibiyle iletişim kuran Kavas, yapılan morfolojik incelemeler neticesinde bitkinin önceden tanımlanmamış yeni bir tür olduğunu belirledi. Bu önemli gelişmenin ardından, bitki ilk olarak Gülşen Kavas’a atfedildi ve taksonomik açıdan ‘Biarum gulsenianum’ adı verildi. Ayrıca, türün Türkçe ismi olarak, önceki yayılış alanına göre ‘Karaman yılanpancarı’ kabul edildi.

Biyolojik Özellikler ve Taksonomik Değerlendirmeler

Yeni keşfedilen tür, en yakın akrabası olan ve Antalya bölgesinde bulunan Dağ yılanpancarı (Biarum rifatii) ile karşılaştırıldığında, morfolojik olarak belirgin farklılıklar gösteriyor. Özellikle spatha yapısı, çiçek borusunun biçimi ve stigma yapısı gibi karakterlerdeki farklar, bu türün özgünlüğünü ortaya koyuyor. Araştırmacılar, ilk fark edilen ve keşfede önemli katkısı olan Gülşen Kavas’a ithafen, yeni türün adı ‘Biarum gulsenianum’ olarak belirlendi. Türkçe ismi ise, yayılış alanı olan bölgeye uygun biçimde ‘Karaman yılanpancarı’ olarak seçildi.

Uluslararası saygın bir dergi olan Annales Botanici Fennici’de yayımlanan bu çalışma, bilim dünyasına yeni bir bitki türü kazandırmış oldu. Bu gelişme, botanikçiler ve ekolojistler tarafından büyük ilgiyle karşılandı.

Türün Koruma Durumu ve Geleceğe Yönelik Öneriler

Bitkinin taksonomik ve biyolojik açıdan önemi kadar, koruma durumu da araştırmacıların dikkatini çekiyor. Prof. Dr. Yıldırım’ın açıklamalarına göre, Biarum cinsi, Akdeniz Havzası’ndan Güney Afrika’ya ve Orta Doğu’ya kadar geniş bir yayılışa sahip. Bu cinsin Türkiye’deki çeşitliliği, toplam 12 türe ulaşmış durumda olup, bunlardan 4’ü sadece Türkiye ile sınırlıdır. Ancak, yeni keşfedilen bu türin, çok sınırlı sayıda bireyden oluştuğu ve sadece küçük bir bölgede bulunduğu belirlenmiştir. Bu nedenle, ICUN (2025) kriterlerine göre, bu tür ‘Kritik Tehlikede’ olarak sınıflandırılmıştır.

Habitat kaybı, toprak tahribatı ve habitatın yok olması gibi tehditlerle karşı karşıya kalan bu bitkinin korunması için acil eyleme geçilmesi gerekiyor. Zehirli özellikleri sayesinde hayvanlar tarafından tüketilmiyor olsa da, yaşam alanlarının korunması ve habitatların güvence altına alınması büyük önem taşıyor. Bu amaçla, yerel yönetimlerin, çevre koruma kuruluşlarının ve bilim insanlarının ortak çalışmasıyla koruma planları geliştirilmelidir.