Uluslararası Adalet Divanı, İsrail’in Gazze’deki Yükümlülüklerini Yeniden Tanımladı

Uluslararası Adalet Divanı (UAD)’nin açıklaması, İsrail’in Gazze’de insani yardım faaliyetlerine katı kısıtlamalar koymasını ve bu durumun yerel halk üzerindeki vahim etkilerini ortaya koyuyor.

UAD Başkanı Yuji Iwasawa, mahkemenin İsrail’in Gazze’deki insani yardım girişlerini nasıl engellediğine dair yaptığı detaylı incelemeleri açıkladı. Mahkemenin kararında, İsrail’in 7 Ekim 2023’ten sonra uyguladığı askeri saldırılar sırasında ve 2 Mart ile 18 Mayıs 2025 tarihleri arasında yardım malzemelerine erişimi büyük ölçüde engellediği vurgulandı. Ayrıca, İsrail’in 28 Ekim 2024’te BM’nin temel insani yardım kuruluşu olan UNRWA’nın faaliyetlerini yasaklama kararı büyük tepki topladı.

Iwasawa, bu kararın bölge halkının yaşamını olumsuz yönde etkilediğini belirterek, BM’nin Gazze’deki okulları ve sağlık kurumlarını hedef alan saldırıların artışını ve bunlarda hayatını kaybeden yardım çalışanlarının sayısını kayda aldı. En az 531 yardım görevlisinin yaşamını yitirdiği bilgisi ortaya konduğunu ifade etti.

Yeni Yardım Dağıtım Sistemine Eleştirel Bakış

İsrail, 27 Mayıs 2025’te Gazze’ye yönelik yardım dağıtımında yeni bir sistem başlatmış olsa da, uluslararası kuruluşlar bu sistemin insani ilkelerle uyumlu olmadığı konusunda ortak görüş bildirdi. BM ve diğer STK’lar, halkın ihtiyaçlarını karşılamada yetersiz kalan bu sistemin insan hayatını riske attığını belirterek, iş birliği yapılmasını reddetti.

Iwasawa, mahkemenin kararında, yerel halkın temel ihtiyaçlarının makul seviyede karşılanmadığını ve işgalci güç olarak İsrail’in, Dördüncü Cenevre Sözleşmesi’nin 59. maddesi uyarınca yardım programlarını onaylama ve kolaylaştırma yükümlülüğü olduğunu vurguladı. İsrail’in Gazze’de BM ve UNRWA gibi kurumların çalışmalarını yürütmesine olanak sağlaması gerektiği, aksi takdirde hukuki sorumluluk doğacağı belirtildi.

İsrail’in Yükümlülükleri ve Uluslararası Hukuk Çerçevesinde Görevleri

Mahkeme, İsrail’in yerel halkın yaşamını sürdürebilmesi için temel ihtiyaçlara erişim imkanlarını sağlaması gerektiğini açıkça kararlaştırdı. Bu kapsamda, gıda, su, barınak, sağlık ve temel malzeme erişiminin hiçbir şekilde engellenmemesi üzerinde duruldu. Ayrıca, İsrail’in uluslararası kuruluşlara yaptığı yardımları kabul etmesi ve faaliyetleri kolaylaştırması bir zorunluluktur. Mahkeme kararına göre, İsrail bu yükümlülüklerini yerine getirmezse, hukuki sorumluluk altına girecektir.

Oy birliğiyle alınan kararlar arasında, sivillerin aç bırakılmasını savaş yöntemi olarak kullanmanın yasa dışı olduğu da yer alıyor. Ayrıca, BM Şartı’na uygun olarak İsrail’in UNRWA faaliyetlerine her türlü desteği sağlama zorunluluğu da geçerli kabul edildi.

İsrail’in İddialarına Karşı Mahkeme Kararı

Mahkeme, İsrail’in UNRWA çalışanlarının Hamas üyesi olduğu iddialarını kanıtlamadığını ve bu yöndeki suçlamaların temelsiz olduğunu karara bağladı. Ayrıca, İsrail’in BM ve ilişkili kuruluşlar ile işbirliği yükümlülüğünü yerine getirerek, yardım çalışmalarını engellemeye hakkı olmadığı net bir şekilde belirtildi.

UAD Başkanı Iwasawa, İsrail’in iddialarını değerlendirdi ve, “İsrail, UNRWA üyelerinin Hamas bağlantısı ile ilgili herhangi bir kanıt sunmadı” diyerek, bu konuda kesin bir kanıt bulunmadığını vurguladı. Ayrıca, İsrail’in BM’nin uluslararası hukuka uygun hareket etmesi gerektiği konusunda da görüş belirtti.

Söz konusu kararlar ışığında, İsrail’in uluslararası yükümlülükleri ve insani hukuk çerçevesinde hareket etmesi zorunludur ve bu kapsamda destek ve kolaylaştırma sorumluluğu bulunmaktadır. BM Genel Kurulu’nun talebiyle, Uluslararası Adalet Divanı, İsrail’in hukukî vecibelerini yeniden hatırlatarak, “İsrail, Gazze’de yaşayanların temel ihtiyaçlarını karşılamak zorundadır” açıklamasını yaptı.