Planaryaların Yenilenme Gücünün Bilimsel Sırları ve İnsanlara Olası Etkileri

Bilim insanları, planaryaların (Tatlı su yassısolucanlarının) olağan üstü yenilenme yeteneklerini inceleyerek, bu fenomenin onların yüksek oranda bulunan kök hücre zenginliğine bağlı olduğunu keşfettiler. İnsan vücudundaki hücrelerin yalnızca yaklaşık %1’ini oluşturan kök hücreleri, planaryalarda ise bu oran %15’e kadar çıkabiliyor. Yaralanma durumlarında, bu hücreler hızla çoğalarak hasar gören bölgeye göç eder ve yeni doku oluşumunu sağlarlar.

KÖK HÜCRELERİNİN ÇALIŞMA ŞEKLİNDE SİRLER SAKLI

Stowers Tıbbi Araştırmalar Enstitüsü’nden biyolog Frederick Mann Jr ve ekibi, planaryaların kök hücrelerinin insanlardaki sistemlerden çok farklı bir biçimde çalıştığını belirtti. İnsanlarda kök hücreler, kemik iliği gibi “niş” denilen özel ortamlar içinde saklanıp korunurken, planaryalarda bu hücrelerin dokulardan bağımsız hareket edebildiği ortaya çıktı. Araştırma sırasında, bilim insanları, kök hücrelerin çevresinde çok kollu dev hücreler gözlemledi ve bu hücrelere Yunan mitolojisinin çok kollu canavarı Hekatonkheir’den esinlenerek “hecatonoblast” adını verdi. Ancak yapılan detaylı incelemeler, bu hücrelerin kök hücrelerin kaderini belirlemede rol oynamadığını gösterdi. Asıl ilginç olan ise, bu hücrelerin doğrudan kök hücrelerle temas halinde olmadan, çevrelerindeki bağırsak hücreleriyle etkileşimde bulunmasıydı.

İNSANA YÖNELİK ÜMİT VEREN BULGULAR

Mann, konuyla ilgili yaptığı açıklamada, “Bazı kök hücrelerin, yakınlarında özel bir ortam (niş) olmadan da işlerlik gösterebildiği görülüyor. Planaryaların kök hücreleri, kendileri neye dönüşeceklerine karar verebiliyor,” dedi. Bu ise, görece özgürlük sunmasıyla beraber, riskleri de beraberinde getiriyor. Moleküler biyolog Alejandro Sánchez Alvarado, “İnsanlarda kontrolsüz büyüyen hücreler genellikle kanserlere yol açar,” uyarısında bulundu ve ekledi: “Bu nedenle, kök hücrelerin doğru dokuya dönüşme süreçlerini anlamak, yeni tedavi yöntemleri geliştirmek açısından büyük önem taşıyor.”

Bilim insanları, planaryaların gizemli yenilenme yeteneğinin, bir gün insanların kendi kendini onarma kapasitesini güçlendirecek yeni tedavilerin temelini oluşturabileceğine inanıyorlar. Bu çalışmalar, yaşamın temel mekanizmalarına dair yeni bir anlayış ve umut vadediyor.