Karadeniz’deki Gizli Tehdit: Hayalet Ağlar ve Çözüm Çalışmaları

Deniz ekosistemlerini tehdit eden önemli unsurlardan biri olan hayalet ağlar, her yıl binlerce deniz canlısının yaşamını kaybetmesine neden oluyor. Balıkçılık sırasında kullanılmak üzere atılan ya da kaybolan bu ağlar, deniz tabanında uzun yıllar aktif kalıp sürdürülen avcılığı devam ettiriyor. Bu geniş ve ince gözenekli yapılar, kilometrelerce uzanarak deniz yüzeyinde ve dibinde yayılarak ekolojik kirliliğe sebep oluyor.

Hayalet ağlar, sadece denizlerin değil, yanı sıra iklim dengesinin ve deniz canlılarının sağlığını da olumsuz etkiliyor. Bu ağlar, deniz ekosisteminde kalıcı izler bırakırken, balıklar, kabuklular, deniz memelileri ve deniz kuşları gibi pek çok canlıyı tuzağa düşürüp yaşamlarını tehdit ediyor. Aynı zamanda ağların deniz dibine çökmesi, kimyasal kirlilik ve mikroplastik salınımını da artırıyor.

Denizlerdeki Hayalet Ağların Etkisi ve Bilimsel Çalışmalar

Karadeniz Teknik Üniversitesi önderliğinde yürütülen kapsamlı çalışmalar, hayalet ağların belirlenmesi, haritalanması ve temizlenmesine odaklanıyor. Sualtı dronları ve dalgıçlar aracılığıyla gerçekleştirilen operasyonlarda, şimdiye kadar 10 binin üzerinde materyal tespit edildi. Yaklaşık 2 ton atık, denizden çıkarılırken, her yıl yaklaşık 1.000 kilometrelik alanda kayıp hayalet ağların denize bırakıldığı belirlendi.

Prof. Dr. Coşkun Erüz, bu konuda yaptığı açıklamada, hayalet ağların denizlerde yaklaşık 4 ile 20 yıl arasında aktif olarak avcılık çalışmalarına devam ettiğine dikkat çekti. Ayrıca, “Hayalet ağlar, kullanıldıktan sonra terk edilen, kaybedilen ya da kopup denizlere dağılan ağlar olarak tanımlanabilir. Plastik ağırlıklı çöplerin %10 ila %20’sini oluşturuyorlar. Bu oran, yılda yaklaşık 800 bin ila 1,6 milyon ton plastik atığın denize girmesiyle karşılaştırıldığında oldukça yüksek bir paya sahip,” şeklinde bilgi verdi.

Çalışmalar, bu ağların geniş alanlara yayılıp, milimetrelerce gözeneklerle kaplandığını ve kilometrelerce büyüklükte olabildiğini ortaya koyuyor. Ayrıca, deniz dibine çökerek kimyasal kirlilik yaratmakla kalmıyor, avlanmaya devam ettiği ve uzun süre aktif kaldığı tespit edildi. Bu durum, deniz canlılarının yaşam alanlarını tehdit etmenin yanı sıra, ekosisteme zarar veriyor.

Hayalet Ağların Ekoloji ve Ekonomiye Zararları

Balıklar, kabuklular, yumuşakçalar ve deniz memelileri başta olmak üzere pek çok canlı, hayalet ağların tuzağına takılarak yaşamını kaybediyor. Ayrıca, deniz yüzeyinde dolaşırken kuşlar ve kıyıya vuran canlılar da bu tehlikelerin etkisine maruz kalıyor. Sürekli hareket halinde olan ve farklı bölgelerde bulunabilen bu ağlar, ‘hayalet avcılık’ diye tanımlanan kontrolden çıkmış bir avcılık yöntemi haline geliyor.

Her yıl Karadeniz’e yaklaşık 1.000 kilometre hayalet ağ bırakıldığını ve bunların kalıcı sorunlar yarattığını belirten uzmanlar, mevcut geri dönüşüm ve temizlik çalışmalarıyla sorunun tam anlamıyla çözülememekte olduğunu söylüyor. Hedef, kurumlar arası işbirliğini geliştirerek, bu kayıpların ve deniz kirliliğinin önlenmesine yönelik adımlar atmak olmalı. Trabzon, Of, Akçaabat gibi kıyı bölgelerinde duyarlı çalışmalar yapmayı planlayan araştırmacılar, deniz altı araçlarıyla bu alanları temizlemeyi amaçlıyorlar.

Unutulmamalıdır ki: Her yıl binlerce kilometrelik ağ, Karadeniz sularında kayboluyor ve deniz ekosistemine büyük zararlar veriyor. Bu soruna çözüm için, bilimsel ve teknolojik girişimlerin yanı sıra, toplumun ve denizcilik sektörünün bilinçlenmesi de büyük önem taşıyor.