Jens Stoltenberg’in NATO Anıları ve NATO’nun Kritik Dönemleri

2014-20124 döneminde NATO Genel Sekreteri olarak görev yapan eski Norveç Başbakanı Jens Stoltenberg, anılarını ‘Nöbet Bende: Savaş Zamanında NATO’yu Yönetmek’ başlıklı kitabında paylaştı. Kitapta, NATO’nun küresel ve bölgesel krizler karşısındaki tutumu ve aldığı kararlar detaylı bir şekilde anlatılıyor. Özellikle, Rusya-Ukrayna krizi, Suriye’deki operasyonlar ve NATO’nun genişleme planları gibi konulara ışık tutuyor.

Stoltenberg, Türkiye’nin Rus uçağını düşürmesi sonrası NATO’da yaşanan tartışmalara da değiniyor. Bu olayda, ilk ciddi sınavlarından birini yaşayan NATO’nun farklı üye devletleri arasında ortaya çıkan görüş ayrılıklarını ve bu süreçte yaşanan gerilimleri detaylandırıyor. Ayrıca, NATO’nun doğu sınırlarındaki askeri varlığını artırma kararlarını ve üye devletlerin bu konudaki farklı yaklaşımlarını da aktarıyor.

Rus Uçağının Düşürülmesi ve NATO İçindeki Tartışmalar

Kitapta, Stoltenberg, Kasım 2015’te gerçekleşen olayda Türkiye’nin hava sahasını ihlal eden Rus savaş uçağını düşürmesinin ardından NATO’da yaşanan güçlü görüş farklılıklarını şu şekilde aktarıyor: “Batılı müttefikler, Türkiye’nin bu eylemini desteklerken, bazı ülkeler daha ihtiyatlı yaklaşıyor ve sınır ihlalinin sadece 17 saniye sürdüğünü hatırlatıyordu. İtalya ve Fransa bu duruma karşı çıkarken, Almanya ise sınırların ihlal edilmesini güçlü bir şekilde kınadı ve savundu.”

Suriye’deki Operasyonlar ve Erdoğan ile Stoltenberg’in Diyaloğu

Stoltenberg, 2019’da Türkiye’nin Suriye’nin kuzeyine gerçekleştirdiği askeri operasyonlar sırasında yaşananları şöyle özetliyor: Cumhurbaşkanı Erdoğan ile yaptığı görüşmede, Erdoğan’ın kesin ve net ifadeleriyle karşılaştığını belirtiyor. Erdoğan, operasyonun çok önemli olduğunu vurgulayarak, “Biz Kürtlere karşı değiliz, onlar Türkiye’de yaşayan milyonlarca Kürt ve Suriyeli sığınmacı arasında da bulunuyor. Asıl mesele, YPG gibi silahlı grupların terörist olarak kabul edilmesi ve halkımıza yönelik saldırıdır.” diye konuşmuş. Bu görüşme sırasında, Stoltenberg Erdoğan’a “Operasyonlar orantılı olmalı ve sivillere zarar vermemelidir” uyarısında bulunuyor.

‘Mısır Sever Misin?’ ve Güncel Suriye Birlikteliği

Görüşmelerin devamında, Erdoğan’ın ani sorusu olan “Mısır sever misin?” ise dikkati çekiyor. Bu soru ile birlikte Stoltenberg, Erdoğan’a mısır koçanları ve közlenmiş kestanelerden oluşan bir ikram da getiriyor. Samimi sohbet havasında geçen bu anın ardından, Erdoğan’a Suriye’deki askeri operasyonların sonucu ortaya çıkan insani krizler ve göç dalgaları hakkında bilgi veriliyor. Stoltenberg, bu noktada “Dikkatli olmanız gerekiyor. Türkiye’nin askeri eylemleri orantılı olmalı ve sivillere zarar vermemelisiniz,” uyarısında bulunuyor. Erdoğan ise, “Biz teröristleri ortadan kaldırıyoruz. DEAŞ’ı Rakka ve Musul’da bombalarken kimse eleştirmiyor; sizler sivilleri hedef alıyorsunuz,” diyerek karşılık veriyor.

Sonuç olarak, Stoltenberg ve Erdoğan arasındaki bu görüşme, NATO’nun saha ve politika arasında denge kurma mücadelesinin önemli bir yansıması olmuştur. Her iki taraf da kendi güvenlik önceliklerini koruyarak, bölgesel istikrarı sağlama yolunda ortak çalışmalar yapmaya devam etmiştir.