İstanbul’un 102. Yıl Kurtuluş Coşkusu ve Tarihsel Süreç

Bugün, Türkiye için büyük bir anlam taşıyan 6 Ekim’in önemi yeniden gündemde. İstanbul’un düşman işgalinden kurtuluşunun 102. yılı, ülke genelinde çeşitli etkinliklerle kutlanacak. Bu coşkulu gün, Osmanlı İmparatorluğu’nun 4 yıl 10 ay 23 gün süren işgali ve ardından gelen zaferin yıldönümünü temsil ediyor.

İstanbul’un özgürlüğüne kavuşması, Türkiye’nin bağımsızlık yolculuğunda dönüm noktalarından biri olarak kabul edilir. 24 Temmuz 1923’te imzalanan Lozan Barış Antlaşmasıyla gelen barış sonrası, 23 Ağustos 1923’ten itibaren İtilaf kuvvetleri şehri terk etmeye başladı. Bu süreç, 4 Ekim 1923’te Dolmabahçe Sarayı önünde düzenlenen resmi törenle sona erdi; müttefik kuvvetlerin ve şükran ifadesiyle Türk bayraklarının dalgalandığı anlar tarih sayfalarına kazındı.

İstanbul’un Kurtuluşu’nun tarihçesi ise oldukça çalkantılı dönemlere dayanır: Birinci Dünya Savaşı’nın sonunda, Mondros Ateşkes Antlaşması’nın ardından 30 Ekim 1918’de başlayan işgal hareketleri, ilk etapta donanma tarafından gerçekleştirildi. 13 Kasım 1918’de Haydarpaşa önlerinde demirleyen İtilaf donanması, İstanbul’a girmeye başladı. Fiilen ise işgal, Mustafa Kemal Paşa’nın önderliğinde Türk Kurtuluş Savaşı’nın ilk kıvılcımlarını yakmasıyla 16 Mart 1920 itibarıyla resmileşti.

İşgal devam ederken, milli mücadele sürüyor ve 1922’de İzmir’in kurtuluşu ile birlikte Türk ordusu hareketlendi. Fahrettin Paşa önderliğindeki birlikler, meşhur zaferin ardından, İtilaf güçlerinin kontrolünde bulunan bölgelere doğru ilerlemeye başladı. Bu gelişmeler, düşmanların geri çekilmesine zemin hazırladı. İngiltere ise Ankara Hükümeti ile barış görüşmeleri yürütürken iki tarafın da gözü İstanbul ve Çanakkale boğazlarında idi.

Sonrasında, 21 Eylül 1922’de ülkeden kaçan Damat Ferit Paşa sonrası, TBMM’nin düzenli birlikleri kenti yeniden kontrol altına almak için harekete geçti. 19 Ekim’de Refet Paşa ve beraberindeki birlikler, Mudanya’dan İstanbul’a yöneldi ve şehri tekrar vatan topraklarının bir parçası haline getirdi. Ancak, barış antlaşması imzalanmadıkça, işgal resmi olarak sona ermiş sayılmadı. Lozan Antlaşmasıyla birlikte, 23 Ağustos 1923’te İtilaf kuvvetleri kademeli olarak şehirden ayrıldı ve 4 Ekim 1923’te şehre veda ettiler. Şükrü Naili Paşa komutasındaki Türk birlikleri ise 6 Ekim’de İstanbul’a yeniden giriş yaparak, uzun süren işgal dönemini noktalamış oldu.