Görünmez Kütle Keşfiyle Karanlık Maddenin Sırları Aydınlanıyor

Alman Max Planck Astrofizik Enstitüsü’nden Devon Powell ve ekibi, yalnızca yerçekimi etkisine dayanarak tespit edilen çok düşük kütleli bir cisim keşfetti. Bu cisim, Güneş’in kütlesinden yaklaşık bir milyon kat daha büyük olmasına rağmen, görünmezliği sayesinde gözle görünmüyor. Bu bulgu, astronomların kozmik ölçekte tespit ettiği en hafif ve en küçük kütleli yapı olarak kayıtlara geçti.

“Bu, Evren’in uzak bölgelerinde yerçekimi etkisiyle tespit edilen en küçük kütlesel yapı,” diyor Powell. “İki büyüklük mertebesi farkıyla kırdığımız bu rekor, bilim dünyasında yeni bir dönemi başlatabilir”.

Karanlık Maddenin İzleri

Bilinenin aksine, karanlık madde ışık yaymadığı ve sadece kütle çekimi yoluyla etkileştiği için doğrudan gözlemlenemeyebiliyor. Bu nedenle bilim insanları, evrendeki karanlık maddeyi gravitasyonel mercekleme yöntemiyle haritalandırıyor. Powell ve ekibi, Green Bank Teleskobu, Avrupa VLBI Ağı ve Very Long Baseline Array gibi gözlemevlerinden alınan verileri birleştirerek JVAS B1938+666 isimli ünlü mercek sistemini detaylıca inceledi.

Bu sistemde, yaklaşık 10,5 milyar ışık yılı uzaklıktaki bir galaksinin ışığı, 7,3 milyar ışık yılı mesafedeki başka bir galaksinin kütle çekim etkisiyle bükülüyor ve böylece dört farklı görüntü ortaya çıkıyor. Bu görüntülerden birinde, parlak bir ışık yayı kavisinin ortasında fark edilen küçük bir『çukurlaşma』, araştırmacılara görünmez bir kütleye işaret ediyor. Ekip, bu sapmanın yalnızca mercek galaksinin kütlesiyle açıklanamayacağını ve yapılan hesaplamaların %99,9999999999999999999999999 güven düzeyinde bu bölgedeki yapı hakkında gizemli ve ışıksız bir kütle olduğunu doğruladığını belirtiyor.

Görünmezlik ve İki Muhtemel Köken

Bu küçük kütle, hiçbir dalga boyunda —optik, radyo ya da kızılötesi— ışık yaymadığı için tamamen 『karanlık』 sayılıyor. Bilim insanları, bunun ya karanlık maddeye ait bir top olduğunu ya da çok sönük ve görünmez bir cüce galaksi olabileceği üzerinde duruyor. Groningen Üniversitesi’nden gökbilimci John McKean, konuyla ilgili olarak şöyle diyor:

“Yüksek çözünürlüklü ilk görüntüde yayı daralmasını gördüğümüzde, kesinlikle yeni bir keşif yaptığımızı anladık. Bu etki, yalnızca var olan, önümüzdeki karanlık kütle tarafından oluşturulabilirdi.”

Evrenin Gizemli Yapbozuna Yeni Parçalar

Powell’a göre, bu tür keşifler —özellikle soğuk karanlık madde teorisiyle uyumlu— bilimsel modelleri destekliyor: “Verilerimiz, evrende bu tarz karanlık yapısal toplamların varlığını öngörüyor ve bunların sayısının teorik tahminlerle uyumlu olup olmadığını anlamamıza olanak tanıyor”.

Eğer bu görünmez lekelerin evrende yaygın olduğu kanıtlanırsa, bilim insanlar için yeni bir dönemin kapılarını aralayabilir. Bu sayede, karanlık maddenin dağılımını ve galaksilerin oluşumunu daha iyi anlayabiliriz — üstelik de gözlemlerle doğrulanmış somut verilere ulaşarak. Bu keşif, evrenin en gizemli parçalarını çözmek adına atılmış büyük bir adım olarak kabul ediliyor.