Demansla Mücadelede Güncel Bilgiler ve Yaşam Tavsiyeleri

Demans hastalığının kesin bir tedavi yolu olmamasına rağmen, hem hastalar hem de onları bakımını üstlenen kişiler için çeşitli destek ve yönetim seçenekleri bulunmaktadır. Günlük aktivitelerde aktif olmak, sosyal yaşamı sürdürmek ve dengeli bir yaşam tarzı benimsemek, demansın yaşam kalitesini artırmada önemli rol oynamaktadır. Ayrıca, belirli ilaçlar semptomları hafifletmek ve hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak amacıyla kullanılabilmektedir.

İlk belirtiler genellikle hafıza sorunlarıyla kendini gösterir; ancak bu belirtiler, yaşlanmanın doğal bir sonucu veya yoğun stres nedeniyle de ortaya çıkabilir. Bu nedenle, hafıza problemi fark edildiğinde mutlaka uzman bir hekime başvurmak gerekir. Nöroloji Uzmanı Dr. Ayla Sifoğlu, demans riskini azaltmaya yönelik 10 önerisini paylaşarak farkındalık oluşturdu.

Demans ve İlerleyen Yaş

Demans, günlük yaşamda ciddi etkiler yaratabilen, bilişsel fonksiyonlarda ve düşünme yetisinde ilerleyici bozukluk anlamına gelir. Sinir hücrelerinin tahribatıyla gelişen bu sendrom, genellikle normal yaşlanmanın ötesinde bilişsel düşüşler şeklinde ortaya çıkar. Bu durum, ruh hali, duygudurum ve davranış bozukluklarına da eşlik edebilir.

Demans Çeşitleri ve Yaygınlık

• Alzheimer hastalığı: Demansın yaklaşık %60-70’ini oluşturarak en sık görülen formudur.
• Vasküler demans: Beyin damarlarındaki mikroskobik kanama ya da tıkanıklık sonucu oluşur ve ikinci en yaygın nedendir.
• Lewy cisimcikli demans: Beyinde anormal protein birikimiyle karakterizedir.
• Frontal temporal demans: Beynin ön lobundaki dejenerasyon ile gelişir.

İleri Yaş ve Demans Riski

Başta ileri yaş olmak üzere, demansın gelişiminde önemli bir diğer faktör genetik yatkınlıktır. Özellikle Alzheimer hastalarında, ApoE4 gen kopyası taşıyan bireylerde hastalık riski artmaktadır. Ayrıca, hipertansiyon, diyabet, obezite, sigara ve alkol kullanımı gibi yaşam tarzı faktörleri de riski yükseltmektedir. Sosyal izolasyon ve depresyon gibi psikososyal faktörler de hastalığın ortaya çıkışında rol oynar.

İşitme Kaybı ve Demans

Yapılan araştırmalar, 40-50 yaş arasında başlayan işitme sorunlarının demans riskini yaklaşık %90 oranında artırabileceğini gösteriyor. İşitme kaybı, sosyal etkileşimlerin azalmasına ve bireyin izolasyonuna neden olur. Bu da beynin ses ve dil işleme merkezlerinde değişikliklere yol açabilir. Sağlıklı işitme koruması için yüksek sesli ortamların sınırlandırılması ve gerekiyorsa işitme cihazlarının kullanılması önemlidir.

Genç Başlangıçlı Demans

Demans genellikle yaşlılıkla ilişkilendirilse de, %9 oranında 30-65 yaşları arasında da ortaya çıkabilmektedir. Erken başlangıçlı demans, stres, depresyon, menopoz gibi biyolojik ve çevresel faktörlere bağlı olabildiği gibi, genetik yatkınlık da etkilidir. Bu durumda belirtiler hafıza kaybından çok, dil ve davranış sorunlarıyla kendini gösterebilir. Erken teşhis ve müdahale, yaşam kalitesini korumada kritik öneme sahiptir.

Belirtileri ve Tanı Süreci

Demansın erken dönem belirtileri arasında, yeni öğrenilen bilgilerin unutulması ve olayların karışıklığı yer alır. Eşyaların kaybolması, zaman ve yer karışıklığı, kelime bulma güçlüğü ve karar verme zorlukları dikkat edilmesi gereken işaretlerdir. Ayrıca, ruh halinde değişiklikler, kişilik bozuklukları ve toplumsal aktiviteden çekilme de görülebilir. Hastalık ilerledikçe, tanıdık yüzleri tanımama veya temel ihtiyaçları bağımsız karşılayamama gibi sorunlar başlayabilir.

İleri Düzey ve Yönetim

Şu ana kadar kesin bir tedavi yöntemi bulunmamaktadır, fakat bazı ilaçlar hastalığın ilerlemesini yavaşlatabilir ve semptomlar üzerinde yönetici etkiler gösterebilir. Fiziksel ve zihinsel aktivitenin sürdürülebilmesi, hastanın yaşam kalitesini önemli ölçüde artırmaktadır. Ayrıca, düzenli takip ve uygun tedavilerle, yaşam kalitesi korunabilir ve arttırılabilir.

Demansla Mücadelede 10 Pratik Tavsiye

1. Fiziksel aktiviteyi günlük rutininize katın. Yürüyüş, dans, bisiklet sürme gibi egzersizlerle beyninizi ve vücudunuzu güçlendirin.
2. Zihinsel meşguliyetinizi artırın. Yeni hobiler edinin, dil öğrenin veya kelime ve sayma oyunları oynayın.
3. Sosyal hayatınıza devam edin. Aile ve arkadaşlarınızla düzenli iletişim kurmayı ihmal etmeyin.
4. Sağlıklı yaşam ile damar sağlığınızı koruyun. Diyabet ve yüksek tansiyonu kontrol altında tutarak, beyine giden kan akışını destekleyin.
5. İşitme sağlığınıza dikkat edin. Yüksek ses ortamlarından uzak durun ve gerekirse işitme cihazı kullanın.
6. Alkol ve sigara kullanımını sınırlandırın. Bu maddelerin tüketimini azaltarak beyninizi koruyun.
7. Depresyon gibi ruh sağlığı sorunlarına dikkat edin. Gerekirse uzman desteği alın.
8. Kaliteli ve düzenli uyku alışkanlıkları edinin. Uyku apnesi veya uyku sorunlarınız varsa tedavi olun.
9. Beyin travmalarından kaçının. Kafayı sarsıcı olaylara karşı önlem alın ve dikkatli olun.
10. Beyin sağlığınızı koruyan yaşam tarzı seçimleri yapın. Sağlıklı beslenin ve aktif olun.