Chang’e-6 Görevinden Ay’daki İlk CI Kondrit Tespit Edildi

Çin Ulusal Uzay Ajansı’nın (CNSA) gerçekleştirdiği Chang’e-6 göreviyle Ay’ın uzak yüzeyinden getirilen numunelerde, daha önce hiç görülmemiş türde mikroskobik göktaşı kalıntılarına rastlandı. Ekibin yaptığı analizler, bu parçaların Kaynaklarının Dünya veya Ay’dan değil, uzayın derinliklerinden gelen özel bir meteorit türüne ait olduğunu ortaya koydu.

Yapılan incelemelerin sonucunda, toplamda 5 binin üzerinde toz zerresi üzerinde detaylı çalışmalar gerçekleştirildi. Bu çalışmalar sırasında, “Ivuna tipi karbonlu kondrit” ya da kısa adıyla CI kondrit olarak bilinen ve uzay bilimleri literatüründe oldukça nadir yer alan bir meteorit türüne ait parçalara ulaşıldı. Böylece, Ay yüzeyinde ilk kez CI kondritlerin bulunduğu kanıtlandı.

• CI kondritler, uzayda en yüksek su ve uçucu madde oranına sahip meteoritler olarak bilinir. Bu kayıtlara göre, yapılarının yaklaşık %20’si hidratlı mineraller içermektedir, bu da onların su bakımından oldukça zengin olduklarını gösterir. Ancak, bu maddelerin kırılgan yapısı nedeniyle Dünya atmosferine giriş sırasında çoğu zaman yanar ya da parçalanır. Bu yüzden, Dünya’da bulunan meteoritlerin yalnızca %1’inden azı CI kondrit özelliğini taşımaktadır.
• Ay’da da bu tür parçaların bozulmadan kalmasının beklenmediği düşünülüyordu, çünkü atmosfersiz ortamlarda bile çarpma hızları öyle yüksek ki, bu parçaların yok olması veya buharlaşması olasıdır. Fakat Chang’e-6’dan elde edilen örnekler, bu öngörüleri sorgulatmaya başladı.

Çalışmacılar, Apollo Havzası’ndan alınan örneklerde, olivin adı verilen mineralin incelenmesiyle işe başladı. Detaylı mikroskobik analiz ve kimyasal testler, yedi küçük olivin parçasının Dünya veya Ay kökenli olmadığını ve kimyasal oranlarının yalnızca CI kondritlere uyduğunu gösterdi. Bu parçalar, çarpışma sırasında eriyip, hızla soğuyarak cam benzeri yapı kazandı. İçlerindeki demir, mangan, nikel ve oksijen izotopu oranları ise, bu maddelerin gerçekten CI kondritlere ait olduğunu net bir şekilde ortaya koydu.

Ay, Kozmik Bir Arşiv Gibi

Bu keşif, CI kondritlerin sadece uzayın derinliklerinden değil, aynı zamanda Ay yüzeyinden de yoğun olarak bulunabildiğini gösteriyor. Ay’da milyarlarca yıl boyunca bozulmadan kalmış bu maddeler, gökbilimcilere Güneş Sistemi’nin erken dönemlerine dair önemli ipuçları sunuyor. Septik araştırmalar, Ay yüzeyinde bulunan meteorit koleksiyonunun %30’una varan kısmının CI kondritlerden oluşabileceğini öngörüyor.

Gelecekteki Ay görevlerinin, bu nadir göktaşı türünü daha detaylı inceleme fırsatı sağlayacağı önemli bir gelişme olarak görülüyor. Araştırmacılar, özellikle Dünya’da bu kadar nadir rastlanan bu maddelerin, Ay’da korunmuş olmasının iç Güneş Sistemi’ne dair varsayımları yeniden şekillendirebileceğine inanıyor. Söz konusu bulgular, göktaşlarının kaynağı ve dağılımı hakkında yeni ve değerli bilgiler sunuyor, bu sayede bilim dünyası, evrenin geçmişine dair güçlü ipuçlarına ulaşabilir.