Kevenli Kalesi’nde Urartu Kalıntıları Üzerine Son Kazı Çalışmaları ve Buluntular

Kevenli Mahallesi’nin Erek Dağı eteklerindeki bölgesinde, Uralların önemli yerleşim alanlarından biri olarak kabul edilen Kevenli Kalesi’nin kalıntılarını içeren alanlarda geçtiğimiz yıl başlatılan kazı çalışmaları, bu yıl da devam ediyor. Van Müzesi nesli tarafından yönetilen ve Iğdır Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Rıfat Kuvanç’ın bilimsel rehberliğinde gerçekleşen kazılarda, uzman ekiple arkeologlar, sanat tarihçileri ve restoratörler görev aldı.

Kalıntıların güney kısmına yoğunlaşan kazılarda, Urartu dönemine ait olduğu düşünülen ve tahıl ile içecek depolama amacıyla kullanıldığı tahmin edilen alanda çivi yazısıyla işaretlenmiş toplam 76 adet pithos bulunmuştur. Aynı zamanda, pithosların içindeki tahıl örnekleri incelenmek üzere alınmış ve depolama alanında sıvı iletimi sağlayan künklerin bir kısmı da gün yüzüne çıkarılmıştır.

Depolama Merkezi Olarak Kevenli Kalesi

Doç. Dr. Kuvanç, kazı alanında karşılaştıkları yeni pithosların sayısının oldukça fazla olduğunu ve keşfedilen toplam pithos sayısının 76’ya ulaştığını belirtiyor. Kalitenin büyüklüğü ve bulunan inanılmaz miktardaki depolama kapları sayesinde, “Van için şu ana kadarki en büyük depo merkezi” ifadesini kullanıyor. Bu buluntular, kalenin küçük ölçekli olmasına rağmen, bölgedeki tarımsal ürünlerin önemli bir merkez olduğunu ve Van Ovası’ndaki tarım ürünlerinin depolanması için kullanıldığını gösteriyor.

Arkeobotanik ve Tarımsal Bulgular

Kuvanç, yürüttükleri arkeobotanik çalışmalar ve antik DNA projelerine değinerek, pithoslardan alınan örnekler üzerinde araştırmalar yaptıklarını belirtiyor. Bu yıl deneme amacıyla açılan bir pithosta, sınırlı sayıda tohum taneleriyle karşılaştıklarını ve diğer pithoslar açılarak daha fazla tarımsal kalıntının tespit edilmesinin planlandığını söylüyor. Ayrıca, pithosların üzerinde görülen çivi yazılarıyla işaretlenmiş grupların, depolanan ürünlerin hacimlerini belirlemeye yardımcı olduğunu vurguluyor.

Künkler ve Duvar Resimleri

Kuvanç, kerpiç bloklar içerisindeki duvar resimlerine ve buldukları künk sistemlerine dikkat çekerek, “Sınırlı bir alanda hem siyah hem de kırmızı renklerle yapılan duvar resimleri, Kevenli Kalesi’nin renkli duvar resimleriyle süslenmiş bir merkez olduğunu gösteriyor.” diyor. Ayrıca, bir künk sistemine ilişkin izlere de rastladıklarını belirtiyor; örneğin, ağzı kırılmış bir künk ve herhangi bir yalıtım malzemesinin izine rastlanmadığını söylüyor ve bu hattın devamını araştırmaları gerektiğine vurgu yapıyor. Urartuların kırmızı seramikleri ve aslan figürlerinin yer aldığı seramik örneklerine de değinen Kuvanç, bunların kaledeki kültürel ve sanatsal detaylar hakkında önemli ipuçları sağladığını belirtiyor.