İsrail-Hamas Krizi Katar’da Savaş ve Diplomasi Çatışması Yarattı

İsrail’in Katar’a Yönelik Saldırısı ve Müzakerelere Etkisi

Salı günü gerçekleşen İsrail saldırısı, Katar’daki Hamas liderlerine yönelik düzenlendi. Bu hamle, Gazze’deki çatışmaları sona erdirme ve İsrailli rehinelerin serbest bırakılmasını amaçlayan diplomatik girişimlerin önünü tıkadı. Katar, uzun süredir taraflar arasındaki arabulucu rolünü üstlenmiş ve 7 Ekim 2023’ten bu yana Gazze’ye yönelik saldırılar başlamadan önce de arabuluculuk faaliyetleri yürütüyordu.

Hamas, üst düzey yöneticilerinin sağ olduğunu duyursa da, iki alt rütbeli üye ile üç korumanın hayatını kaybettiği bildirildi. Grup, üst düzey bölge liderlerinin yaşamını sürdürdüğüne dair herhangi bir kanıt sunmadı. Katar yetkilileri, iç güvenlik personelinden bir kişinin öldüğünü ve bazıların yaralandığını açıkladı. Saldırı, Doha’da bulunan Hamas liderlerinin Trump yönetiminin yeni ateşkes önerisini değerlendirdiği dönemde gerçekleşti. Beyaz Saray ise, İsrail’in saldırıdan önce ABD’yi bilgilendirdiğini ve uyarıları yaptığını belirtti.

ABD ve Katar Arasındaki Diplomatik Kırılma

Trump’ın Sorumluluğu Reddi

ABD Başkanı Donald Trump, yaptığı açıklamada, “Bu karar Başbakan Netanyahu tarafından alınmış olup, benim tarafımdan değil” ifadesini kullandı. Trump, Katar’a yönelen bombardımanın “İsrail’in ya da ABD’nin hedeflerine hizmet etmeyeceğini” vurguladı. Ayrıca, Truth Social’dan yaptığı paylaşımda, Katar’a karşı gerçekleştirilen saldırıyı “sadece İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun kararı” olarak nitelendirdi ve saldırıyı durdurmak için yeterli zamanlarının olmadığını savundu.

Trump, saldırı öncesinde ABD ordusu aracılığıyla Katarlı yetkililere yakın zamanda bir saldırı olacağı bilgisini verdi. “Barışı sağlama çabalarımızı boşa çıkarmaması adına, egemen ve ABD’nin yakın müttefiki olan Katar’ı tek taraflı saldırıyla vurmak, ne İsrail’e ne de ABD’ye hizmet eder” değerlendirmesini yaptı.

ABD Başkanı Trump’ın Katar ve Ortadoğu Politikaları

Trump, bilgi aldıktan sonra özel temsilcisi Steve Witkoff’tan, Katarlıların yaklaşan saldırıya ilişkin bilgilendirilmesini istedi. “Ne yazık ki, saldırıyı durduracak zaman kalmamıştı” diyerek, ülkenin yakın müttefikine yapılan saldırının gecikmiş bir adım olduğunu belirtti. Ayrıca, Netanyahu ile yaptığı görüşmelerde, saldırının “talihsiz bir olay” olduğunu dile getirdi. Trump, Katar Emiri ve Başbakanı ile de görüşerek, ülkesine sağladıkları destek ve dostluk için teşekkür etti ve, “Bundan sonra böyle bir şeyin tekrarlanmayacağına dair güvence verdiler” dedi.

Başkan Trump, ayrıca Dışişleri Bakanı Marco Rubio’yu, Katar ile Savunma İşbirliği Anlaşması’nı sonuçlandırmaya teşvik etti.

Hamas Liderleri ve Katar’daki Varyasyonlar

7 Ekim 2023’te başlayan İsrail saldırıları sonrasında, Gazze’deki üst düzey Hamas yöneticilerinin çoğu hayatını kaybetti. Ancak, Halil el-Hayya, Mahmud Derviş ve Halid Meşal gibi isimler uzun süredir yurtdışında, özellikle Katar ve başka ülkelerde yaşıyor. İsrail, her koşulda Hamas liderlerini hedef alacağını ilan etmiş olsa da, doğrudan Katar’a müdahale etmemişti. Bu durumu, Katar’ın Batı ile güçlü diplomatik ve ekonomik bağları ve ABD ile yakın ilişkileri nedeniyle zaman zaman sınırlandırılmıştı.

İsrail, Hamas’ın önemli yöneticilerini uzun süredir suikastlarla ortadan kaldırsa da, 7 Ekim sonrası yaşanan geniş çaplı saldırılarda Hamas ve bağlı gruplar daha önce görülmemiş bir direniş sergilemişti. Ayrıca, İsrail, İran, Suriye ve Lübnan’dan gelen çeşitli gruplara karşı da operasyona girişti.

İsrail ve Hamas Arasındaki Ateşkes Çabaları

Netanyahu’nun Savaş ve Ateşkes Politikası

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, tüm rehineler serbest bırakılmadan ve Hamas silahsızlanmadan savaşın sona ermeyeceğini vurguladı. Buna rağmen, koşullar sağlandığında, Gazze’deki güvenlik kontrolünün devam edeceğini de sözlerine ekledi. Halk arasındaki protestolar, Netanyahu’yu savaşı siyasi hesaplarla uzatmakla suçluyor ve rehinelerin iadesini talep eden çağrılar yapılıyor.

Çarşamba günü, Trump’un Hamas’a yönelik son uyarısını yaptığı sırada, İsrail Gazze’de büyük bir saldırı hazırlığında olduğu biliniyor. Hamas ise, ABD’den “tüm rehinelerin serbest bırakılması ve savaşın sona ermesi” karşılığında yeni bir ateşkes önerisi aldı. İsrail, bu öneriyi kabul etmiş olsa da, Hamas yetkilisi Bassem Naim, teklifi “İsrail’in savaşa son vermeye ya da Gazze’den ayrılmaya dair güvence vermeyen bir teslimiyet belgesi” olarak nitelendirdi. Halihazırda, Hamas ve diğer gruplar görüşmeler sürerken, Doha’daki patlamalar bu süreci daha da karmaşık hale getirdi.

Ateşkes Müzakerelerinin Belirsizliği

Hamas, Mart 2023’te sona eren ateşkes sonrası, İsrail ve ABD’ye karşı güvensizliklerini dile getirmişti. Doha görüşmelerinin devam ettiği süreçte, rehinelerin kaderi ve müzakerelerin ilerlemesi büyük soru işaretleriyle karşı karşıya kalıyor. Associated Press, nihai kararın Hamas’ın silahlı kanadındaki deneyimli komutan İzzeddin el-Haddad tarafından alınacağını öngörüyor. Bu gelişmeler, iletişimin sınırlandırılması ve müzakerelerin yavaşlamasına neden olabilir.

Yurt Dışından Tepkiler ve Bölgesel Yansımalar

Katar ve Dünya Ülkeleri Tepkileri

Katar Başbakanı Şeyh Muhammed bin Abdurrahman El Sani, İsrail’in saldırılarını “Barbarlık” olarak nitelendirdi ve, “Gazze’deki savaşı sona erdirmek adına tüm çabayı göstereceklerini” belirtti. Katar, El Udeyd üssünde binlerce ABD askerine ev sahipliği yaparken, aynı zamanda Afgan Talibanı ve diğer bazı silahlı gruplarla da arabuluculuk faaliyetleri sürdürmeye devam ediyor.

İsrail’in 7 Ekim’den bu yana Sudan, Lübnan, İran ve Suriye gibi bölge ülkelerine çeşitli saldırılar düzenlemesi sonrası, bölgesel ülkelerin tepkileri yükseldi. Mısır, Türkiye, Suudi Arabistan ve BAE gibi ülkeler, İsrail saldırılarını sert ifadelerle kınadı. Ayrıca, Kuveyt, Umman, Bahreyn, Filistin, Yemen ve Dünya Müslüman Alimler Birliği, saldırıya karşı ortak tepki gösterdi. Kolombiya, Şili ve Küba da benzer şekilde karşı çıkışlarını dile getirdi.

Hamas’ın Direnişi ve Güncel Durum

Gazze Sağlık Bakanlığı’nın verilerine göre, İsrail saldırıları 64 binin üzerinde Filistinlinin ölümüne yol açtı; ölenlerin yarıdan fazlası kadın ve çocuklardan oluşuyor. Kent ve mahalleler, bombardımanlar sonucu büyük oranda tahrip olurken, insani yardım kısıtlamaları nedeniyle bölgedeki yaklaşık 2 milyon nüfusun %90’ı yer değiştirmiş ve ciddi kıtlıklarla karşılaşmış durumda. Hamas yönetimi ve polis güçleri büyük ölçüde işlevsiz hale gelirken, grup saldırılarını sürdürüyor. En son, bir tank saldırısında dört asker yaşamını yitirdi.