Çin ve Ortak Güç Mücadelesi: Şanghay İşbirliği Zirvesi ve Uluslararası Gelişmeler

Çin, ABD’nin küresel politikalardaki belirsizliklerinden faydalanarak bölgedeki liderleri aynı masanın etrafında toplamaya çalışıyor. Pekin’de düzenlenen Şanghay İşbirliği Örgütü zirvesine çok sayıda ülke, Türkiye, Rusya ve Hindistan dahil, katılım sağladı. Zirvede, ABD’nin öngörülemez tutumu karşısında ortak tavır alma ihtiyacı ön plana çıktı. Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, yaptığı açılış konuşmasında “ABD’nin hegemonya ve güç siyasetine karşı” iş birliği çağrısında bulundu.

Putin ve Şi’nin Bölgesel Güç Dengeleri İddiaları

Çin’in Tianjin kentinde gerçekleşen zirvede konuşan Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Ukrayna’daki savaşın Batı güçlerinin sorumluluğunda olduğunu öne sürdü. “Kriz, Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısı nedeniyle değil, Batı tarafından desteklenen ve kışkırtılan darbenin sonucudur” şeklinde ifadeler kullandı. Putin, savaşın ikinci nedeninin ise Ukrayna’yı NATO’ya katmaya yönelik sürekli girişimler olduğunu dile getirdi.

Çin’den ABD’ye ve Trump’a Yönelik Mesajlar

Çin lideri Şi, ABD’yi hedef alarak ortaklık vurgusu yaptı ve Donald Trump’ın tarifelerine karşı iş birliği çağrısı yaptı. Ayrıca, özellikle Hindistan Başbakanı Narendra Modi’nin 7 yıl sonra Pekin ziyareti, Çin’in ABD’nin ticaret politikalarından rahatsız olan ülkelerle ilişkilerini güçlendirme stratejisinin bir parçası olarak yorumlandı. Washington Post, bu gelişmeyi Çin’in, “ABD’nin tek güç olmama mesajını” güçlendirme çabası olarak değerlendirdi.

Çin’in Hedefleri ve Uluslararası Vizyonu

Şi, örgütün kuruluşundan bu yana çok taraflılık ilkesiyle hareket ettiğini belirterek, “Her uygarlık ve kültürden gelenlerin karşılıklı öğrenmesini ve kapsayıcılığı savunuyoruz” diye ekledi. Uluslararası eşitlik, adalet ve hegemonyaya karşı duruşunu vurgulayan Şi, örgüt üyelerine farklılıkları bir kenara bırakıp iş birliği ve dayanışmayı güçlendirme çağrısında bulundu. Ayrıca, büyüyen ekonomik ilişkilere vurgu yaparak, birçok ülkede yeni gelişim projeleri ve finans kuruluşları kurmayı önerdi. Çinin üye ülkelere yaptığı toplam yatırımın 84 milyar dolara ulaştığını vurgulayan Şi, önümüzdeki üç yıl için 1,4 milyar dolarlık ek kredi desteği sözünü verdi.

Trump Döneminin Etkileri ve Güvenlik Yaklaşımı

Mercator Çin Araştırmaları Enstitüsü’nden Claus Soong, Donald Trump’ın öngörülemez politikalarının, ABD karşıtı ülkeleri yakınlaştırdığını ve bu durumun “ortak bir koalisyon” oluşumunu desteklediğini belirtti. Soong’a göre, BRICS ve Şanghay İşbirliği Örgütü gibi yapılar, Pekin’in “Batı tek güç değildir” mesajını güçlendirmesine hizmet ediyor. Ayrıca, uluslararası ilişkiler uzmanları, güvenlik sorunlarının artmasıyla birlikte ülkelerin yakınlaşma ve iş birliğini artırmaya yönelik çabalarını ön plana çıkardı.

Güvenlik ve Bölgesel İşbirliği Gelişmeleri

Lanzhou Üniversitesi’nin uzmanı Zhu Yongbiao, forumun Washington’a karşı bir blok kurma amacı taşımadığını, fakat Trump’ın politikalarının küresel istikrarı olumsuz etkilediğini vurguladı. Rusya-Ukrayna savaşının ve Orta Doğu’daki gelişmelerin bölgesel güvenliği tehlikeye attığını, bu da ülkelerin güvenlik endişelerini artırdığını gösterdi. Carla Freeman ise, grubun başlangıçta sadece bir “sohbet platformu” olduğunu, ancak Çin’in dost kazanmasına ve farklı küresel düzen vizyonlarını yaymasına zemin hazırladığını ifade etti.

Şanghay İşbirliği Örgütü’nün Tarihçesi ve Güncel Durumu

ŞİÖ ilk olarak 1996 yılında sınır güvenliği ve ekonomik işbirliği amacıyla Çin, Rusya, Kazakistan, Kırgızistan ve Tacikistan arasında kuruldu. 2001’de Özbekistan’ın katılımıyla organik büyümeye başladı. 2017’de hindistan ve Pakistan üyelik süreçlerini tamamlarken, 2021’de İran ve Belarus’ın katılımıyla üye sayısı toplam 10’a yükseldi. Ayrıca, Moğolistan ve Eylül 2021’de aktif durumda olmayan Afganistan gözlemci statüsünde yer alırken, 14 ülke ile diyalog ortaklığı sürdürmektedir. Üye ülkelerin toplam yüzölçümü, yaklaşık %65’ini kapsayan Avrasya kıtasıyla, dünya nüfusunun %40’ını ve küresel gayrisafi hasılanın %30’unu temsil etmektedir.