Tankerleriyle alevleri önce onlar karşılıyor

Türkiye’nin dört bir yanını etkisi altına alan orman yangınları, bu yaz da büyük bir mücadele ve dayanışma örneğine sahne oluyor. 24-26 Haziran tarihleri arasında İzmir’de çıkan sekiz büyük yangında on binlerce hektar alan küle döndü. Karabük’ten Hatay’a, Mersin’den Bursa’ya kadar pek çok ilde alevler sadece doğayı değil, aynı zamanda yaşam alanlarını da tehdit ederek, bölge halkını büyük bir endişeye sürükledi. Yetkili ekiplerin havadan ve karadan gerçekleştirdiği müdahalelerin yanı sıra, yangınlara ilk anda müdahale eden ve müdahale sürecine güç katan yerel halkın çabaları da göz ardı edilemez. Kimileri kovalarla su taşırken, kimileri bahçe hortumlarına sarılarak alevlerle mücadele etti. İtfaiyenin hortumunu sererek, bölgeye içme suyu götüren ve yangına karşı en ön safta savaşanlar yine köylüler ve mahalle sakinleri oldu.

İzmir’de çıkan büyük yangınlarda, halkın ilk müdahalesi, belediyelerin mahallelere dağıttığı su tankerleriyle başladı. Bu hızlı ve etkili girişim, ekiplerin zaman kazanmasını sağladı ve böylece can ve mal kayıplarını minimize etti. Peki, bu köylerde ve mahallelerde böyle bir hazırlık nasıl yapıldı? Nasıl oluyor da bazı bölgeler kendi kendine yangını söndürme gücüne sahip olabiliyor? İşte bu sorunun cevabı, İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin 2021’de hayata geçirdiği, Türkiye’de ilk ve örnek sayılan ‘Yangına Dirençli Köyler’ projesinde gizli. Proje sorumlusu olarak görev yapan Şerife Güzel, İzmir İtfaiyesi Kırsal Alanlar ve Orman Köyleri Yangın Müdahale Şube Müdürü. Güzel’e göre, “Sönmeyen yangın yoktur. Mesele, nasıl önleyeceğimizdir.”

Yangına Dirençli Köyler Projesi ve Yerel Halkın Rolü

Geçen hafta, yeni tanker teslimi ve eğitimleri için Urla’ya gittiğimde, dört farklı mahalledeki kadın muhtarların ve gönüllülerin yangına hazırlık çalışmalarını yakından gözlemledim. Özlem Özcan, babasıyla birlikte ormanda çıkan yangına tankeri ve traktörüyle müdahale eden, 18 yaşında genç bir kadın. Özcan, köyde hayvanlar ve yüz yıllık zeytin ağaçlarının yanıp kül olmasına dayanamadığını ve bu olayların ardından itfaiyeciliğe olan ilgisinin arttığını belirtiyor. O gün karşı dağda çıkan yangında, havadan müdahale olamadan, Özcan ve babası, tankeriyle su taşıyarak yangını söndürmeye çalıştı. Alevler, dumanlar ve hayvanların çaresiz bağrışları arasında, çocuk yaşına rağmen gösterdiği cesaret ve kararlılık, onun meslek hayalini şekillendirdi. “Artık köyün gönüllülerindenim ve birçok eğitim aldım. Toprak sevgisi ve memleketimizi koruma duygusu, içimde büyük bir güç oluşturuyor,” diyor Özlem Özcan.

Yerel muhtarlar da aktif bir şekilde yangınlara karşı hazırlık yapıyor. Yeliz Kaya, Zeytinler Mahallesi Muhtarı, yaklaşık 20 gün önce Ildır’dan başlayan ve denize ulaşan yangına, mahalleli gönüllülerle birlikte müdahale etti. Tankerlerle su taşıdılar ve yangına karşı alınan tedbirleri artırdılar. Aslı Evin, Torasan Mahallesi Muhtarı ise, geçen günlerde çıkan yangında, ilk fark eden ve müdahale eden isim oldu. Yangını fark ettikten sonra halkı uyardı ve hemen suyu hazırlattı. Mahalledeki tankerleri ve diğer ekipmanları organize ederek, yangınla savaşmaya hazır hale geldiler. Mahallede inşaat sektöründe faaliyet gösteren firmalar da, afet anında kullanılmak üzere kepçe, kamyon ve traktör gibi araçların hazır olmasını sağlıyor. Ayrıca, kriz iletişim listeleri oluşturarak, yangın sırasında hızlı ve koordineli müdahale planları hazırlıyorlar. Mahalleliler, itfaiye ve jandarma ekipleri gelene kadar, kendi ekipleriyle yangını kontrol altına alma konusunda bilinçleniyor ve eğitimler alıyorlar.

İtfaiye ve Uzmanların Yaklaşımı

Şerife Güzel, İzmir İtfaiyesi’nin 2021’de kurduğu ve Türkiye’de ilk olan “İtfaiye Orman Köyleri ve Kırsal Alan Yangınları Müdahale Şube Müdürlüğü”nün sorumlusu. Güzel’e göre, amaçlarının kırsaldaki farkındalık seviyesini artırmak ve önleme ile ilk müdahale zincirini güçlendirmek. İzmir’in 30 ilçesinde toplam 1.296 mahalle bulunuyor ve bunların yaklaşık 600’ü kırsal alan olarak geçiyor. Bu mahallelerin çoğuna, 2025’e kadar yangın tankeri dağıtmayı hedefliyorlar. Şu an 596 tanker aktif olarak kullanılıyor ve bu araçlar, büyük yangınlarda ekiplerin yönünü değiştiren önemli unsurlar haline geldi. Güzel ayrıca, bölgedeki gönüllülerin sayısının da 1.700’ü geçtiğini ve eğitimlerle güçlendirildiğini belirtiyor. Gönüllülere yangına yaklaşma kıyafetleri ve kullanımı hakkında eğitimler veriliyor ve riskli bölgelerde “Yangına Dirençli Köyler” projesi kapsamında, köydeki öğretmen, imam ve diğer yerel kişiler, afet anında nasıl hareket edilmesi gerektiğini öğreniyorlar. Güzel, son dönemde artan yangın sayısına dikkat çekerek, “Yüzde 90’ı insan kaynaklı. Dolayısıyla, asıl işimiz, halkı bilinçlendirmek ve yangın öncesi hazırlıkları yapmak,” diyor.