Bilim insanları “daha sade” genetik koda sahip yapay bakteri üretti

Yeni geliştirilmiş bakteri türü olan Syn57, sentetik bir Escherichia coli örneğidir. İnsan müdahalesiyle tasarlanmış bu canlı, doğadaki bütün canlıların kullandığı 64 üç harfli kodondan yalnızca 57’sini kullanıyor. Bu, yaşam alanında kayda değer bir minimalizm ve en düşük kodon sayısına sahip canlı olma özelliği taşıyor.

Normal canlılarda aynı amino asidi üretmek için kullanılan pek çok kodon tekrar ederken, Syn57 bu tekrarları ortadan kaldırmak amacıyla büyük çapta bir genetik düzenleme geçirdi. Bu süreçte, bakteri genomunda toplamda 101.000’den fazla değişiklik gerçekleştirildi. Kodonlar, bilgisayar destekli tasarım yoluyla optimize edildi ve ardından küçük parçalara ayrılarak, adım adım gerçek bakterilere aktarılıp bütünleştirildi. Sonuç olarak, daha önce 61 kodona indirilebilen yapı, bu yeni canlıyla 57’ye kadar çekildi.

Virüslere Karşı Direnç ve Mümkün Kullanım Alanları

Bilim insanları, bu sadeleştirilmiş genetik yapının yalnızca bir mühendislik başarısı değil, aynı zamanda yeni fırsatların kapısını da araladığını belirtiyor. Boş kalan kodonlara, ileride yeni özellikler kazandırmak mümkündür. Bu boş kodonlar sayesinde, doğada bulunmayan yeni amino asitler ve onları kullanarak yapılan yapay polimerler geliştirilebilir. Ayrıca, Syn57’nin sahip olduğu bu “saf” genetik dil, virüslerin bu bakteri yapısına saldırmasını engelleyebilir. Normalde virüsler, bakteri hücreleri içindeki protein üretim mekanizmasını hedef alarak çoğalır; ancak bu yeni canlı virüslere karşı direnç gösterme kapasitesine sahip olabilir. Bu gelişme, endüstriyel bakteri üretiminde yaşanan büyük kayıpların önüne geçebilir.

Çevre Güvenliği ve Potansiyel Riskler

Çalışmalar, Syn57’nin genetik bilgisinin doğal canlılara aktarılma riskinin düşük olduğunu, yani çevreye “kaçma” ihtimalinin çok minimize edildiğini ortaya koyuyor. Bu durum, genetiği değiştirilen organizmalar (GDO) konusunda oluşan kaygıları hafifletici bir unsur olabilir. Ayrıca, sentetik biyolog Wesley Robertson, “Zaman zaman çıkmaza girdiğimizi düşündük ama sonunda bu noktaya ulaşmayı başardık. Bu başarının, yaşamın yeni bir genetik alana taşınmasında büyük bir adım olduğunu söyleyebiliriz.” ifadelerini kullanıyor.