Türkiye’nin İlk İklim Kanunu Resmi Gazete’de Yayımlandı!
İklim kanunu maddeleri ve içeriği, gündemde öne çıkan konu başlıkları arasında yer alıyor. Temel amacı 2053 Net Sıfır Emisyon Hedefi ve Yeşil Büyüme olan Türkiye’nin ilk İklim Kanunu Teklifi, TBMM Genel Kurulu'ndan geçmesinin ardından Resmi Gazete'de yayımlandı. Kanunla, "Adil geçiş", "Birincil piyasa", "Denkleştirme", "Emisyon Ticaret Sistemi (ETS)", "Gömülü sera gazı emisyonları" ile "Gönüllü karbon piyasaları", "İklim adaleti" gibi tanımlar yer alıyor. Yeşil büyüme vizyonu ve net sıfır emisyon hedefi doğrultusunda iklim değişikliğiyle mücadeleyi amaçlayan Kanun, iklim değişikliği ile mücadelede esas olan sera gazı emisyonlarının azaltılması ve iklim değişikliğine uyum faaliyetlerini, planlama ve uygulama araçlarını, gelirleri, izin ve denetim ile bunlara ilişkin yasal ve kurumsal çerçevenin usul ve esaslarını kapsıyor. Buna göre ithal edilen malların gömülü sera gazı emisyonlarını ele almak için Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması kurulabilecek. Peki, iklim kanunu nedir, maddeler
Türkiye'nin Tarihinde Bir Dönüm Noktası: İklim Kanunu Resmi Gazete'de
Son yıllarda küresel iklim krizi ve sürdürülebilir kalkınma hedefleri doğrultusunda, Türkiye de önemli bir adım atarak ilk resmi iklim mevzuatını yürürlüğe koydu. Resmi Gazete'de yayımlanan ve yürürlüğe giren bu kanun, iklim değişikliği ile mücadelede yeni bir dönemin başlangıcı olmuştur.
İklim Kanunu Nedir ve Neden Önemlidir?
İklim Kanunu, yeşil büyüme vizyonu ve net sıfır emisyon hedefleri temel alınarak hazırlanan, iklim değişikliğiyle mücadele ve uyum süreçlerini düzenleyen kapsamlı bir mevzuattır. Bu kanun, sera gazı emisyonlarının azaltılması, iklim uyum faaliyetlerinin planlanması ve uygulanması, finansman mekanizmalarının kurulması ve denetimlerin etkinleştirilmesi gibi önemli alanları kapsar.
İçeriği ve Maddeleriyle Detaylar
- Tanımlar ve Temel İlkeler: Kanunda "Adil geçiş", "Denkleştirme", "Emisyon Ticaret Sistemi (ETS)", "Gönüllü karbon piyasaları" gibi temel kavramlar tanımlanmıştır. Ayrıca, ülkedeki iklim politikalarının temel ilkeleri olarak eşitlik, iklim adaleti, ihtiyatlılık, katılım, sürdürülebilirlik ve şeffaflık esas alınacaktır.
- Kurumsal Yapı ve Yetki Dağılımı: Ulusal düzeyde iklim politikalarını yönetmek ve izlemek üzere oluşturulan İklim Değişikliği Başkanlığı, ilgili kurumlar arası koordinasyonu sağlayacak ve iklimle ilgili stratejilerin uygulanmasında öncü rol üstlenecektir. Başkanlık, kamu kurumları ve özel sektörle işbirliği yaparak bilgi ve veri akışını sağlayacak, veri güvenliği ve gizliliğe önem verecektir.
- Emisyon Azaltımı ve Uyum Faaliyetleri: Kanun, sera gazı emisyonlarının azaltılması ve iklim değişikliğine uyum faaliyetleri kapsamında sektörlere özel hedefler ve politikalar belirler. Ayrıca, orman, tarım ve su kaynakları gibi doğal karbon yutaklarının korunması ve arttırılmasıyla ilgili tedbirler de yer almaktadır.
- Strateji ve Planlama: Her ilin iklim değişikliği ile mücadele ve uyum planları, vali başkanlığında oluşturulan İl İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulları tarafından hazırlanacaktır. Bu planlar, sera gazı emisyonlarının azaltılması ve iklim risklerine karşı dayanıklılığın artırılması amacıyla özenle hazırlanacak ve güncellenecektir.
- Finans ve Ekonomik Araçlar: Kanun, iklim projelerine yönelik finansman kaynaklarının geliştirilmesi, teşvik mekanizmaları ve yeşil finansal araçların yaygınlaştırılması konusunda da kapsamlı düzenlemeler içerir. Ayrıca, karbon piyasalarının işlerliği için Karbon Piyasası Kurulu kurulacak ve piyasa denetimleri sıkılaştırılacaktır.
- Karbon Ticaret Sistemi ve Denkleştirme Mekanizmaları: ETS kapsamında, sektörlerin sera gazı emisyon izinleri alıp satabileceği, karbon kredileri üretebileceği ve denkleştirme işlemlerinin yapılabileceği bir sistem kurulacaktır. Bu sistem, piyasa istikrarını sağlamak ve karbon fiyatlarını düzenlemek amacıyla esneklik ve dengeleme mekanizmalarını içerecek şekilde tasarlanmıştır.
- İdari Para Cezaları ve Denetimler: Kanun, emisyon raporlarını zamanında sunmayan, mevzuata aykırı hareket eden veya denetimlere engel olan gerçek ve tüzel kişilere yüksek miktarda idari para cezaları getirmektedir. Bu cezalar, 50 milyon lirayı aşmayacak şekilde belirlenmiştir.
- Yasal ve Kurumsal Güçler: Başkanlık, denetim ve yaptırım yetkilerini kullanarak mevzuata aykırılığı önleyecek ve gerekli durumlarda faaliyetleri durdurabilecektir. Ayrıca, Çevre Kanunu ve Elektrik Piyasası Kanunu'nda yapılacak düzenlemelerle mevzuat uyumu güçlendirilmiştir.
- Çevre ve Biyolojik Çeşitliliğin Korunması: Sektörler arası koordinasyon ve sürdürülebilirlik ilkeleri doğrultusunda, korunan alanların artırılması, ekosistemlerin korunması ve iklim değişikliğine dayanıklı yaşam alanlarının oluşturulması hedeflenmiştir.
- İnsan Kaynakları ve Eğitim: Toplumun iklim bilinçlendirilmesi ve yeşil iş gücünün yetiştirilmesi amacıyla eğitim programları ve farkındalık kampanyaları düzenlenecek, müfredatlar güncellenecektir.
- Uluslararası İşbirliği ve Standartlar: Uluslararası karbon piyasalarına entegrasyon ve standartların geliştirilmesi amacıyla, çeşitli kuruluşlarla işbirliği yapılacak ve uluslararası standartlara uyum sağlanacaktır.
Sonuç ve Önemi
Türkiye'nin ilk iklim kanunu, sürdürülebilir kalkınma ve iklim değişikliği ile mücadelede yeni bir dönemi başlatmaktadır. Bu mevzuat, hem ekonomik hem de çevresel açıdan ülkenin yükümlülüklerini yerine getirmesini sağlayacak, ulusal enerji ve çevre politikalarının temel taşlarını oluşturacaktır. Ayrıca, kamu-özel sektör işbirliğini teşvik ederek, yeşil dönüşümün hızlandırılmasına katkı sağlayacaktır.