Kamçatka Depremi’nde neden dev tsunamiler yaşanmadı?

Kamçatka bölgesinde meydana gelen büyük deprem, merkez üssüne yakın sahil kasabalarında özellikle dört metreye ulaşan tsunami dalgalarının ciddi hasarlara yol açmasına neden oldu. Rusya içinde bazı bölgelerde acil tahliyeler gerçekleştirilirken, olayın etkisi sadece Rusya ile sınırlı kalmadı. Japonya, Amerika Birleşik Devletleri, Kanada, Şili ve Filipinler gibi Pasifik kıyısındaki birçok ülke de uyarılar aldı ve sahil bölgeleri güvenli hale getirildi. Ancak, özellikle Kamçatka’ya kıyasla çok daha uzak olan ülkelerde, tsunami dalgalarının beklenenden daha küçük olduğu gözlemlendi ve bu nedenle birçok uyarı ya kaldırıldı ya da hafifletildi.

Neden Dalga Şiddeti Beklenenden Daha Az Oldu?

Depremin büyüklüğü büyük olmasına rağmen, tsunami dalgalarının beklenenden daha küçük olmasının arkasında jeolojik faktörler yatıyor. ABD Jeoloji Araştırmaları Kurumu (USGS) tarafından yapılan açıklamalara göre, bu büyük deprem, Pasifik tektonik levhasının Kuzey Amerika levhasının altına doğru kaydığı, yani subduction (dalma) bölgesinde meydana geldi. Bu bölgedeki levha hareketi yıllık yaklaşık 80 mm’lik hızla gerçekleşiyor ve bu hızlı hareket, zaman zaman ani kırılmalarla enerji salınımına neden oluyor. Bu tür büyük depremlerde, iki levha arasındaki temas alanı genellikle yaklaşık 400 km uzunluğunda ve 150 km genişliğinde oluyor. Ancak, Kamçatka bölgesinde gerçekleşen depremin 20,7 km derinlikte olması, deniz tabanında yaşanan dikey hareketin sınırlı kalmasına yol açmış olabilir. Bu faktör, tsunaminin şiddetini azaltan önemli bir etken olarak değerlendiriliyor.

TSUNAMİLER Nasıl Oluşuyor?

Depremler sırasında deniz tabanında ani yükselme veya alçalma, milyonlarca ton suyu yerinden oynatarak tsunami dalgalarının oluşmasına neden olur. Örneğin, deniz tabanındaki sadece bir metre yükselme bile, yaklaşık 200.000 km²’lik bir alanda Wembley Stadyumu’nun toplam hacminden 17,5 milyon kat daha fazla suyu hareket ettirebilir. Bu devasa su kütleleri, okyanus yüzeyinde fark edilmeden, saatte yaklaşık 700 km hızla ilerler. Ancak kıyıya yaklaştıkça bu hız düşerken, dalgaların yüksekliği artar ve devasa su duvarları halinde kıyı şeridini yutarak ciddi hasarlara yol açabilir.

KRUVAZİYER GİRLERİ GÜVENLİK AMAÇLI AÇIK DENİZE ÇEKİLDİ

Uzak noktalarda, özellikle Hawaii gibi pasifik adalarında, tsunami dalgalarının fark edilmesi ve gemilere ulaşması zaman alabilir veya hiç olmayabilir. Bu nedenle, bazı kruvaziyer gemileri, güvenlik önlemi olarak hızla açık denize çekildi ve limanlara girişleri durduruldu. Uzmanlar, bu tür hareketlerin, tsunami dalgalarının açık denizde gemiler tarafından çoğu zaman hissedilmediği ve ciddi tehlikelere karşı alınan önlemler olduğunu belirtiyor. Kamçatka’daki depremin derinliği ve deniz tabanında yaşanan nispeten az dikey hareket, bazı ülkelerin tsunami uyarılarını geri çekmesine neden oldu. Bu olay, her büyük depremin aynı ölçüde tsunami yaratmadığını gösteren önemli bir örnek olarak kabul ediliyor. Bu nedenle, tsunami riskleri her zaman öngörülemeyen ve pek çok faktöre bağlıdır ve bilim insanları, bu olaydan alınacak derslerle gelecekteki olası afetlere karşı daha hazırlıklı olmayı amaçlamaktadırlar.