Haksız Bir Ticari Uygulama ve Yasal Çerçevesi

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

İşletmelerin kredi kartı ve banka kartı ödeme işlemlerinde uygulanan yüksek komisyon ücretlerinin yasalara aykırı olmasına rağmen, ne yazık ki yaygın şekilde devam ettiği görülmektedir. TÜKONFED (Tüketici Konfederasyonu) Başkan Vekili Avukat İbrahim Güllü, bu durumu şu sözlerle açıkladı: “Bu uygulama, Vergi Usul Kanunu ve 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu ile açıkça çelişmekte olup, hem yasal hem de etik açıdan kabul edilemez bir haksız ticari uygulamadır.” Güllü, kanunun ilgili maddesine atıfta bulunarak şunları söyledi:

“5464 sayılı Kanunun 17’nci maddesinde, üye işyerlerinin kart hamilinin yaptığı alışverişleri kabul etmek zorunda olduğu ve bu işlem sırasında ek ücret talep edilemeyeceği açıkça belirtilmektedir. Ayrıca, bu hükme aykırı davranan kuruluşların sözleşmesi feshedilir ve bir yıl boyunca yeni sözleşme yapılması engellenir.”

Yasal Olmamasına Rağmen İşletmeler Neden Bu Uygulamaya Devam Ediyor?

İşletmelerin bu yüksek komisyonları ödemeye devam etmesinin temel nedeni, kar marjlarının oldukça düşük olduğu sektörlerde bile pos komisyonlarının, satıştan elde edilen karı aşmasıdır. TÜKONFED E-Ticaret Komisyon Başkanı Volkan Ceyli, bu durumu detaylandırarak şunları belirtti:

• Örneğin, tütün ürünleri satışında %0.50, %1 veya %2 gibi düşük kar marjları ile çalışan işletmelerde bile pos komisyonları %5, %6 veya %7 seviyelerine ulaşabiliyor.
• Satıcılar, ertesi gün yerine koymaları gereken ürünleri sattığında yüksek pos komisyonları nedeniyle zarar edebiliyor. Ayrıca, acil nakit ihtiyacı doğduğunda da %10’a varan yüksek komisyonlar uygulanabiliyor.

Enflasyon ve Fiyatlara Etkisi

Bu yüksek komisyonlar, tüketiciye yansıtıldığında ürün fiyatlarını otomatik olarak artırıyor. Ceyli, konu hakkında şu detayları paylaştı:

“Örneğin, fiyatı 100 TL olan bir ürünü 10 taksit ile satın aldığınızda, toplamda 25 TL vade farkı eklenir ve ürünün toplam fiyatı 125 TL olarak görünür. Bu durumda, hem tüketici hem de TÜİK gibi kurullar, ürün fiyatını 125 TL olarak algılayabilir.”

Neden Bu Kadar Yüksek Komisyonlar?

Ceyli, yüksek komisyonların temel nedenini şu sözlerle açıkladı: “Büyük e-ticaret platformlarına hizmet veren ödeme sistemleri ve elektronik para kuruluşları, işlem hacmi yüksek olan büyük platformlara düşük komisyonlar uygular. Ancak, küçük esnaf ve KOBİ’ler bu maliyetleri karşılayabilmek adına, kendilerinden yüksek oranlarda komisyon talep eden ödeme sistemlerini kullanmak zorunda kalıyor. Bu da, küçük işletmelerin maliyetlerini artırmakta ve kârlarını azaltmaktadır.”

• Yüksek komisyonlar, esnafı ya da küçük işletmeyi, pos tahsilatını ek ücretle yapmak zorunda bırakmakta veya nakit indirimi yapmaya yönlendirmekte, bu da kayıt dışı satışları teşvik etmektedir.
• Ülke genelinde yüz binlerce KOBİ ve küçük işletme, bu yüksek maliyetler nedeniyle kurumsallaşma ve büyüme hayallerinden uzak kalmakta, faaliyetlerini sürdürebilmek adına büyük zorluklar yaşamaktadır.

Tüketicilerin Hakları ve Yapabilecekleri

Güllü, tüketicilerin bu duruma karşı haklarını kullanması gerektiğini vurguladı:

• Kredi kartı ile yapılan ödemelerde, işletmelerin ek ücret talep etmesi veya komisyon adı altında ücret alması yasalara aykırıdır ve mahkeme kararlarıyla tescillenmiştir.
• Tüketiciler, ödemeleri sırasında aldıkları fiş veya belgeyle Tüketici Hakem Heyeti’ne başvurarak, ödedikleri fazladan ücretleri ve faiziyle birlikte iade talep edebilirler. Bu işlemi E-Devlet veya şahsen yapabilirler. Hakem heyetleri, 2025 yılı için 149.000 TL’ye kadar uyuşmazlıklara bakmaktadır.
• Hakkını bilen ve talep eden tüketicilerin haklarını araması büyük önem taşımaktadır. Bu konuda tüketici örgütleri ve Ticaret Bakanlığı da bilgilendirme yapmaktadır.
• İşletmeler, bu haksız ücretleri talep ettikleri takdirde, ilgili bankaya, BDDK’ya veya Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu’na şikayette bulunabilirler.

İdari Para Cezası ve Sonuçlar

Güllü, yüksek komisyon alan işletmelere uygulanan cezayı şu şekilde açıkladı:

• 5464 sayılı Kanun kapsamında, yüksek komisyon ve haksız uygulama yapan işletmeye, Ticaret Bakanlığı tarafından 863.500 TL tutarında idari para cezası kesilir.
• Bu işletmenin, 5464 sayılı Kanun uyarınca sözleşmesi feshedilir ve bir yıl boyunca yeni sözleşme yapma imkanları engellenir. Bu da, satışların önemli ölçüde düşmesine ve müşteri kaybına neden olur.

Bankaların ve Mevzuatın Düzenlenmesi Gereği

Güllü, bankaların ve mevzuatın, yüksek komisyon oranlarını makul seviyelere indirmesi gerektiğini vurguladı:

“Bankalar, üye işyerlerinden aldıkları komisyon oranlarını en fazla %1 seviyesine çekmelidir. Şu anki oranlar %4’lere ulaşmış olup, bu hem kayıt dışılığı teşvik etmekte hem de işletmelerin kar marjlarını ciddi şekilde azaltmaktadır.”

E-ticaret Platformları ve Rekabet Ortamı

E-ticaret alanında ise, işlem hacmi yüksek platformlar ve ödeme sistemleri arasında yoğun bir rekabet bulunmaktadır. Büyük pazar yerlerine hizmet veren ödeme sistemleri, düşük veya eksi komisyon uygulayarak bu platformlarla çalışabilmektedir. Bu durumda, ödeme sistemi, kendisi de kar edebilmek amacıyla, bankalardan aldığı düşük komisyonu üzerine ekleyerek, KOBİ ve küçük işletmelere yüksek komisyonlar yansıtmaktadır. Bu uygulama, küçük işletmelerin maliyetlerini artırmakta ve sürdürülebilirliğini zorlaştırmaktadır.