Azerbaycan ve Rusya Arasındaki Gerilimin Derinleştiği Süreç

Olayların Gelişimi ve Krize Dönüşen Gerilim

25 Aralık 2024 tarihinde Azerbaycan’a ait yolcu uçağının Rusya hava sahasında seyir halindeyken, bilinmeyen bir nedenle yerden açılan ateşle ciddi şekilde hasar görmesi ve sonrasında düşmesi, bölgedeki gerilimi tırmandırdı. Bu olayın ardından, Yekaterinburg’da Azerbaycanlıların yaşadığı evlere düzenlenen baskınlar, iki Azerbaycan vatandaşının hayatını kaybetmesine ve birçok kişinin ağır yaralanmasına neden oldu. Ayrıca, toplamda 9 kişi gözaltına alındı ve olaylar, iki ülke arasındaki diplomatik kriz seviyesine yükseldi.

Diplomatik Tepkiler ve Resmi Açıklamalar

Rusya’nın Bakü Büyükelçiliği, Maslahatgüzar Pyotr Volokov’ın çağrısı ile Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı’na bu olaylara ilişkin ciddi tepkisini iletti. Öte yandan, 1 Temmuz’da Sputnik’in Bakü ofisine yönelik gerçekleştirilen operasyon, iki ülke arasındaki tansiyonu daha da artırdı. Gözaltına alınan Sputnik çalışanlarının, aynı zamanda Rusya Federal Güvenlik Servisi (FSB) ajanları olduğu iddiaları, olayın uluslararası boyutunu gözler önüne serdi.

Rusya’da Tutuklanan Azerbaycanlılar ve Yargı Süreci

Yekaterinburg’da tutuklanan Azerbaycan vatandaşı Bekir Safarov, hakim karşısına çıkarıldı. Safarov’un, Ermeni subay Gurgen Margaryan’ı öldürmekle suçlandığı ve bu mahkeme sürecinin yanı sıra, Azerbaycanlı kardeşler Ziyadin ve Hüseyin Safarov’un, Rus güvenlik güçlerinin açtığı ateş sonucu hayatını kaybettiği olaylar, iki ülke arasındaki ilişkileri daha da germekte. Bu gelişmeler, bölgedeki güvenlik ve diplomasi dinamiklerini yeniden şekillendiriyor.

Rusya Dışişleri Bakanlığı’nın Uyarıları ve Güvenlik Tavsiyeleri

Son olarak, Rusya Dışişleri Bakanlığı, ülkesinde bulunan vatandaşlara yönelik yeni bir uyarı yayımladı. Açıklamada, Azerbaycan’daki duruma ilişkin dikkatli olmaları ve bölgedeki gelişmeleri yakından takip etmeleri gerektiği vurgulandı. Bakanlık, özellikle Rus vatandaşlarına “daha dikkatli ve temkinli davranmaları” çağrısında bulundu ve seyahat edenlerin, bölgedeki istikrar ve güvenlik durumuna göre hareket etmeleri gerektiğine işaret etti.

Zengezur Koridoru ve Bölgesel Güç Dengeleri

Uzmanlar, bölgedeki gelişmelerin temelinde, özellikle Zengezur Koridoru’nun stratejik önemi olduğunu belirtiyor. 2020 yılında gerçekleşen 2. Karabağ Savaşı’nın ardından, imzalanan anlaşma ile bölgede güç dengeleri yeniden şekillendi. Bu anlaşma, Ermenistan’ın işgal ettiği topraklardan çekilmesini öngörürken, yeni ulaşım hatlarının ve koridorların inşasıyla bölgenin ekonomik ve siyasi bütünlüğü güçleniyor. Zengezur Koridoru, sadece ulaşım açısından değil, aynı zamanda bölge ülkelerinin siyasi ve ekonomik ilişkilerini derinleştirecek önemli bir geçiş noktasıdır.

Uluslararası ve Bölgesel Aktörlerin Rolü

Çok sayıda ülke ve aktör, Zengezur ve bölgedeki diğer gelişmeler üzerinde çeşitli çıkarlar peşinde. İran, Ermenistan, Azerbaycan, Rusya ve Türkiye, bu karmaşık denklemin en kritik taraflarıdır. Bu ülkelerin çeşitli çıkarları ve stratejik hedefleri, bölgedeki gerilimi tırmandırırken, aynı zamanda işbirliği ve barış için de yeni kapılar aralamaktadır. Uzmanlar, bölge ülkelerinin ekonomik ilişkileri kuvvetlendirmesi ve ticaret yollarını açmasıyla, refah seviyesinin artacağına inanç duyuyorlar. Ancak, bunun yanı sıra, siyasi ve askeri gerilimlerin de artma ihtimali göz ardı edilmemektedir.

Bakü-Moskova İlişkilerinde Güncel Durum ve Gelecek Perspektifleri

Siyaset bilimci Engin Özer, yaptığı değerlendirmede, Güney Kafkasya’daki gelişmelerin, büyük ölçekli jeopolitik mücadelelerin ve uluslararası güçler arasındaki rekabetin önemli bir yansıması olduğunu belirtiyor. Bu süreçte, bölgedeki hakimiyetin yalnızca ekonomik değil, aynı zamanda siyasi nüfuz açısından da kritik önemi olduğunu vurguluyor. Özer, Rusya ile Azerbaycan arasında olası bir silahlı çatışma ihtimalinin düşük olduğunu, ancak diplomatik ve siyasi gerilimlerin artarak devam edeceğine işaret ediyor. Ayrıca, Azerbaycan’ın, 2022 yılında Rusya ile imzaladığı Müttefik İşbirliği Antlaşması’nı yeniden gözden geçirme veya feshetme olasılığı üzerinde duruyor. Bu bağlamda, Bakü’nün Türkiye ile askeri ve stratejik ilişkilerini daha da derinleştirmeye devam edeceği öngörüsü yapılıyor.

Siyasi ve Ekonomik İş Birliği Perspektifleri

CNN Türk’e konuşan gazeteci Tural Müseyibov, Zengezur’un açılmasıyla bölgedeki büyük ticaret olanaklarının doğacağına dikkat çekiyor. Bu koridorun, sadece ekonomik değil, aynı zamanda siyasi boyutunun da büyük önem taşıdığını belirtiyor. Müseyibov, Zengezur Koridoru sayesinde Ermenistan’ın da ekonomik fayda sağlayacağını ve Erivan yönetiminin, Azerbaycan ile barış içinde yaşama konusunda daha istekli hale geldiğini ifade ediyor. Ayrıca, Ermenistan Cumhurbaşkanı Nikol Paşinyan’ın, bölgenin güçlenmesine ilişkin farkındalığını ortaya koyduğunu ve Azerbaycan ile barış yolunda adımlar atmaya hazır olduklarını gösterdiğini söylüyor. Bu gelişmelerin, Kafkasya bölgesinde istikrarın sağlanmasında önemli bir dönüm noktası olabileceğine inanılıyor.

Gelecekteki Bölgesel Güç Denge ve İş Birliği Senaryoları

Türkmedya Ankara temsilcisi Melik Yiğitel ise, Bakü ve Ankara’nın kaderlerinin ortak olduğunu vurguluyor. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in, Azerbaycan’a karşı bir tutum almaktan kaçınacağı ve İran’ın, güvenlik endişeleri nedeniyle projeye dolaylı destek vereceğini öngörüyor. Yiğitel, bölgede oluşabilecek yeni güç dengeleri ve işbirliği imkanlarının, istikrar ve kalkınma açısından büyük önem taşıdığını belirtiyor. Bu bağlamda, bölge ülkelerinin, ekonomik ve güvenlik alanında ortak hareket etmesiyle, gerginliklerin azaltılabileceği ve uzun vadeli barış ortamının sağlanabileceği görüşü hakimdir.