İsrail ve İran Üzerine Güncel Gelişmeler: Küresel ve Bölgesel Yansımalar

İsrail’in İran’a Yönelik Hava Saldırıları ve Bölgesel Gerilimler

13 Haziran itibarıyla İsrail, İran’a karşı başlattığı kapsamlı hava saldırılarıyla bölgedeki tansiyonu yükseltti. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, bu saldırıların amacını İran’ın nükleer programını tamamen ortadan kaldırmak ve İran rejimini devirme girişimi olarak açıkladı. Bölgede artan bu gerilim, uluslararası arenada da ciddi tartışmalara yol açtı.

ABD’nin İran ve İsrail Politikası: Trump Dönemi ve Sonrası

Eski Başkan Donald Trump, çatışmaların ilk günlerinden itibaren İsrail’e tam destek verdi ve İran’ın uranyum zenginleştirme faaliyetlerine son vermemesi halinde ABD’nin müdahale edebileceğini açıkça dile getirdi. Trump, 22 Haziran’da İran’ın müzakere tekliflerini görmezden gelerek, ABD’nin B-2 savaş uçaklarıyla İran’daki nükleer tesislere saldırı emri verdi. Bu gelişmeler, Orta Doğu’da çatışmaların daha da şiddetlenebileceğine dair endişeleri beraberinde getirdi.

ABD Başkanı, Kongre’den savaş ilanı yetkisi almadan hareket etti ve bu durum, uluslararası basın tarafından bölgesel çatışmanın genişleme ihtimali olarak yorumlandı. Ayrıca, Trump’ın İran’a karşı geniş çaplı bir saldırı başlatmak için Kongre’den yetki almaya çalışması, ABD’nin askeri müdahalelerini meşrulaştırma konusunda tartışmalara neden oldu. Aynı zamanda, Çin ve Rusya gibi büyük güçlerin bölgedeki gelişmelere tepkileri de yakından takip ediliyor.

Associated Press’in Analizi: İran’a Yönelik Saldırılar ve Bölgesel Etkiler

ABD merkezli haber ajansı Associated Press (AP), 13 Haziran’daki gelişmeler ışığında, ABD’nin İran’daki üç farklı tesisi hedef alan hava saldırılarını, İsrail’in savaşına doğrudan katılım olarak değerlendirdi. AP, bu hamlenin İran’ı zayıflatmak amacıyla riskli ve bölgesel çatışmayı tırmandırabilecek bir adım olduğunu vurguladı. Ayrıca, saldırı sonrası İran’ın nükleer tesislerine verilen zararların tam olarak belirlenemediği ve tesirlerinin henüz netleşmediği bilgisi paylaşıldı.

AP, Trump’ın Kongre onayı olmadan hareket ettiğine dikkat çekerek, İran’a karşı olası misillemelerde yeni saldırı emrini verme tehdidini dile getirdi. Trump’ın, İran’ın temel nükleer tesislerinin büyük oranda yok edildiği iddiasını yinelediği ancak, tesislerde meydana gelen hasarların detaylarına henüz ulaşılmadığını belirtti. Bu gelişmeler ışığında, ABD’nin İsrail’in askeri hareketlerine destek verip vermeyeceği belirsizliğini koruyor.

İran ve Çin İlişkileri: Bölgesel ve Küresel Perspektif

Çin’in bölgedeki tutumu ve İran ile olan güçlü ilişkileri, uluslararası kamuoyunun ilgisini çekiyor. RT News’un analizine göre, Çin, İsrail’in İran’a yönelik askeri operasyonlarına sert tepki gösterdi ve BM Güvenlik Konseyi’nde yaptığı açıklamalarda, “Egemen bir devletin toprak bütünlüğünün ihlal edilmesini şiddetle kınıyoruz” ifadelerini kullandı. Ayrıca, Çin Dışişleri Bakanlığı’nın yaptığı açıklamada, İsrail’in askeri harekatlarını “kabul edilemez” olarak nitelendirdiği belirtildi.

Çin ve İran arasındaki ilişkiler ise 2021 yılında imzalanan 25 yıllık kapsamlı işbirliği anlaşmasıyla daha da güçlendi. Enerji, altyapı ve savunma sanayii başta olmak üzere birçok alanda ortak projeler yürüten iki ülke, bölgedeki etkisini artırmaya devam ediyor. Ayrıca, Çin’in İran’la düzenli olarak gerçekleştirdiği deniz tatbikatları ve bölgesel diplomasi faaliyetleri, ABD ve müttefikleri tarafından dikkatle izleniyor.

Uzmanlar, Çin’in enerji güvenliğini tehdit eden Hürmüz Boğazı’ndaki istikrarın korunmasının, Pekin’in en önemli önceliklerinden biri olduğunu vurguluyor. Çin, İran ve Rusya’nın katılımıyla yapılan üçlü toplantılarda, uluslararası toplumun İran’a uygulanan yaptırımların kaldırılması yönünde çağrılar yapıldı. Ancak, bölgedeki güç dengeleri ve küresel politikalar göz önüne alındığında, Çin’in tutumu ve bölgedeki nüfuz mücadelesi oldukça karmaşık bir hale dönüşmüş durumda.

Uluslararası Hukuk ve Savaş Yetkileri Tartışması

Al Jazeera’nın analizine göre, ABD’de savaş yetkisi konusu yeniden gündeme geldi. ABD Kongresi’nde Demokrat milletvekilleri, Başkan Trump’ın İran’a yönelik askerî operasyonlarına karşı çıkarken, “Savaş Yetkileri Yasası”nın uygulanabilirliği ve sınırları detaylıca incelendi. Yasanın temel amacı, başkanın savaş ilan etme yetkisini sınırlandırmak ve Kongre’nin onayını zorunlu kılmak olsa da, pratikte bu düzenlemenin etkinliği sorgulanıyor.

ABD Anayasası’nın 1. Bölümü, savaş ilanını Kongre’ye bırakmış olsa da, başkanlar 2001’deki 11 Eylül saldırılarından sonra ve Irak operasyonları gibi önemli olaylarda, bu yasal düzenlemenin ötesine geçerek askerî müdahalelerde bulundu. 1973’te kabul edilen Savaş Yetkileri Yasası ise, başkanın tek taraflı hareket etmesini engellemeyi amaçlasa da, pratikte çoğu zaman siyasi ve stratejik çıkarlar ön plana çıkıyor.

Günümüzde, Demokratlar başkan Trump’ın İran’a yönelik hamlelerini durdurmak adına bu yasayı tekrar gündeme getiriyor. Ancak uzmanlar, yasanın askerî müdahaleleri tamamen durdurmadığını ve politik bir araç olarak kaldığını belirtiyor. Kongre’de çoğunluğun askerî harekata karşı net bir duruş sergilememesi, Trump’ın İran politikasında önemli bir değişiklik yapılmasını engelliyor.